Ουσίες και οινοπνεύματα, λέει το γνωστό λαϊκό άσμα. Στο χώρο του συνεργείου υπάρχουν όλα αυτά και συχνά είναι επικίνδυνα.
Επικίνδυνες ουσίες υπάρχουν σε κάθε εργασιακό χώρο. Ακόμα και στο σπίτι μας υπάρχει μία μεγάλη ποικιλία από αυτές, ξεκινώντας από τα απορρυπαντικά και φτάνοντας μέχρι τα εντομοκτόνα.
Σε ένα συνεργείο αυτοκινήτων υπάρχει μία ποικιλία επικίνδυνων ουσιών, που πρέπει να υπάρχουν διότι χωρίς αυτές δεν μπορούμε να εργαστούμε. Είναι λοιπόν απαραίτητο ο τεχνίτης να τις γνωρίζει όσο καλύτερα γίνεται και να τις αντιμετωπίσει με τρόπο ώστε να μην γίνονται βλαβερές.
Η βλάβη που προκαλεί μία ουσία είναι ανάλογη της δόσης, της ποσότητας από την οποία προσλαμβάνεται από το άτομο. Η δόση με τη σειρά της εξαρτάται από την συγκέντρωση της βλαπτικής ουσίας και του χρόνου που το άτομο βρίσκεται σε έκθεση.
Όσο μεγαλύτερη είναι η τιμή της συγκέντρωσης και όσο μεγαλύτερος ο χρόνος έκθεσης, τόσο μεγαλύτερες και οι επιπτώσεις στον οργανισμό του ανθρώπινου οργανισμού. Έτσι, περισσότερο από την ουσία την ίδια, επικίνδυνος είναι ο τρόπος που την χειριζόμαστε.
Οι επικίνδυνες ουσίες μπορούν να ταξινομηθούν ανάλογα με τα μορφολογικά τους χαρακτηριστικά σε τρεις μεγάλες ομάδες:
- Σωματιδιακοί αερόφερτοι ρύποι, όπως οι σκόνες και οι ίνες
- Αερόμορφοι ρύποι, όπως τα αέρια και οι ατμοί
- Υγροί ρύποι, όπως οι διαλύτες.
Ας δούμε τις σημαντικότερες επικίνδυνες ουσίες που υπάρχουν σε ένα συνεργείο, και τι μπορούμε να κάνουμε για να περιορίσουμε τις επιδράσεις τους.
Λιπαντικά
Τα ορυκτέλαια και τα υπόλοιπα λιπαντικά που χρησιμοποιούνται στα αυτοκίνητα δεν είναι και τόσο ασφαλή. Η παρατεταμένη επαφή με ορυκτέλαιο προκαλεί αφαίρεση του φυσικού λίπους από το δέρμα με αποτέλεσμα την ξηρότητα και την δερματίτιδα. Εκείνο όμως που είναι πραγματικά επικίνδυνο είναι η επαφή με χρησιμοποιημένο λάδι κινητήρα. Σε αυτό υπάρχουν τοξίνες και άλλες βλαβερές ουσίες που η επαναλαμβανόμενη και παρατεταμένη επαφή μπορεί να προκαλέσει μέχρι και καρκίνο του δέρματος.
Γι’ αυτό οι τεχνίτες πρέπει να αποφεύγουν την επαναλαμβανόμενη και παρατεταμένη επαφή με χρησιμοποιημένα λιπαντικά, και όταν αυτή γίνεται, να πλένονται προσεκτικά με νερό και σαπούνι μετά από τη συγκεκριμένη εργασία. Κατά τη διάρκεια εργασιών καλό είναι να φορούν ελαστικά γάντια που αποτρέπουν την επαφή λαδιού με το δέρμα των χεριών. Επίσης τα ρούχα και τα υποδήματα του τεχνίτη δεν πρέπει να είναι λερωμένα με λάδι, γι’ αυτό πρέπει να πλένετε τακτικά τις φόρμες εργασίας.
Η απόρριψη των μεταχειρισμένων λιπαντικών πρέπει να γίνεται σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία. Αυτό διασφαλίζει ότι θα οδηγηθούν σε μονάδες ανακύκλωσης και όχι σε άλλες χρήσεις. Παλαιότερα υπήρχαν μηχανικοί που χρησιμοποιούσαν τα μεταχειρισμένα λιπαντικά για καύση σε καυστήρες συστημάτων θέρμανσης. Αυτό είναι ιδιαίτερα επικίνδυνο γιατί, όπως τονίσαμε, περιέχουν τοξίνες και άλλες επικίνδυνες ουσίες που δεν πρέπει να περάσουν στην ατμόσφαιρα.
Καύσιμα
Βενζίνη και πετρέλαιο υπάρχουν σε σημαντικές ποσότητες μέσα σε κάθε συνεργείο. Πρόκειται για ιδιαίτερα εύφλεκτα υγρά και οι κίνδυνοι για πυρκαγιά από αυτά είναι μεγάλοι. Η βενζίνη όταν έρθει σε επαφή με το δέρμα προκαλεί ξηρότητα, ερεθισμό, ενώ η παρατεταμένη επαφή μπορεί να οδηγήσει σε δερματίτιδα.
Οι ατμοί της βενζίνης είναι τοξικοί και περιέχουν βενζόλιο που είναι καρκινογόνο. Υψηλές συγκεντρώσεις ατμών προκαλούν ερεθισμό στα μάτια, τη μύτη και το λαιμό. Εάν η εισπνοή είναι παρατεταμένη, προκαλείται πονοκέφαλος και ναυτία. Υψηλές συγκεντρώσεις μπορεί να προκαλέσουν μέχρι και απώλεια των αισθήσεων.
Η κατάποση βενζίνης ή πετρελαίου προκαλούν ερεθισμούς στο στόμα, το λαιμό και το στομάχι. Ακόμη και μικρές ποσότητες, μπορεί να προκαλέσουν υπνηλία ή λιποθυμία. Σε μικρά παιδιά η κατάποση καυσίμων μπορεί να αποβεί μοιραία.
Διαλύτες
Στο συνεργείο συναντάμε πολλούς διαλύτες: ασετόν, νέφτι, τριχλωροαιθάνη κλπ, τους οποίους χρησιμοποιούμε για καθαρισμό ή σε διαλύτες σε χρώματα. Κάθε ένας από αυτούς έχει διαφορετική συμπεριφορά, γι’ αυτό κα πρέπει να διαβάζουμε προσεχτικά στην συσκευασία τους τις σχετικές οδηγίες και να τις σεβόμαστε.
Μη χρησιμοποιείτε τους διαλύτες σε καμία περίπτωση για καθαρισμό του δέρματος. Συχνά περιέχουν τοξικές ουσίες που μπορεί να απορροφηθούν από το δέρμα, ενώ η επαφή με τα μάτια μπορεί να προκαλέσει από απλό ερεθισμό μέχρι και τύφλωση.
Οι αναθυμιάσεις τους είναι κατά κανόνα επικίνδυνες και μπορεί να προκαλέσουν ερεθισμό σε μάτια, λαιμό, ή υπνηλία έως και λιποθυμία.
Η παρατεταμένη και συχνή έκθεση σε αναθυμιάσεις μπορεί να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα υγείας, γι’ αυτό οι χώροι όπου χρησιμοποιούνται διαλύτες πρέπει να είναι καλά αεριζόμενοι. Οι περισσότεροι διαλύτες είναι εξαιρετικά εύφλεκτοι. Τηρείτε αυστηρά τους κανόνες ασφαλείας για αποφυγή πυρκαγιάς.
Οξέα
Το συνηθέστερο οξύ που υπάρχει στον χώρο ενός συνεργείου είναι ο ηλεκτρολύτης, δηλαδή αραιό θειικό οξύ. Τα οξέα προκαλούν εγκαύματα στο δέρμα και είναι ιδιαίτερα επικίνδυνα εάν πέσουν στα μάτια. Εάν πέσουν στα ρούχα, μπορεί να τα καταστρέψουν, δημιουργώντας οπές στα σημεία όπου υπάρχει μεγαλύτερη συγκέντρωση. Ατμοί οξέων, προσβάλουν την μύτη και τον λαιμό.
Οι τεχνίτες πρέπει να αποφεύγουν τις πιτσιλιές από οξέα και να φορούν κατάλληλο προστατευτικό ρουχισμό, όταν τα χρησιμοποιούν. Πρέπει να φορούν ποδιά που δεν προσβάλλεται από αυτά, ελαστικά γάντια και γυαλιά.
Στο συνεργείο επιβάλλεται να υπάρχει διαθέσιμος εξοπλισμός για ξέπλυμα των ματιών, ο οποίος μπορεί να είναι μία συσκευή οφθαλμοπλύντη, ή ειδικά μπουκαλάκια με υγρό κατάλληλο για το πλύσιμο των ματιών.
Εάν πέσει οξύ στο δέρμα ή τα ρούχα, η άμεση αντιμετώπιση είναι ξέπλυμα με άφθονο νερό και σαπούνι.
Κόλλες και στεγανοποιητικά
Οι κόλλες είναι όλες εξαιρετικά εύφλεκτες. Οι κόλλες με βάση το ισοκυανίδιο, όπως η πολυουρεθάνη, ερεθίζουν τα μάτια και το αναπνευστικό σύστημα. Σε μεγάλες συγκεντρώσεις μπορεί να έχουν επιπτώσεις και στο νευρικό σύστημα και να προκαλέσουν υπνηλία.
Ξηραίνουν το δέρμα, ενώ παρατεταμένη επαφή μπορεί να προκαλέσει δερματίτιδα.
Οι ακρυλικές και κυανοακρυλικές κόλλες προκαλούν ερεθισμούς στο δέρμα. Οι αναθυμιάσεις τους ερεθίζουν τα μάτια και τη μύτη.
Οι θερμαινόμενες κόλλες είναι κατά κανόνα ασφαλείς όσο είναι στερεές. Όταν λιώνουν μπορεί να προκαλέσουν εγκαύματα, ενώ η εισπνοή των αναθυμιάσεών τους είναι επικίνδυνη.
Οι κόλλες με βάση τη ρητίνη προκαλούν ερεθισμούς στο δέρμα. Οι αναθυμιάσεις τους ερεθίζουν τα μάτια και τη μύτη. Η επαφή με τα μάτια είναι ιδιαίτερα επικίνδυνη. Μερικές φορές οι αναθυμιάσεις τους είναι τοξικές.
Για όλες τις κόλλες ισχύει το να αποφεύγουμε την επαφή τους με το δέρμα. Πολύ δε περισσότερο την επαφή τους με τα μάτια. Στον χώρο που μεταχειριζόμαστε κόλλες, κυρίως στον χώρο της ανάμιξης για τις κόλλες δύο συστατικών, πρέπει να είναι επαρκής ο εξαερισμός. Οι τεχνίτες πρέπει να φορούν κατάλληλο εξοπλισμό, γάντια για τα χέρια και γυαλιά για τα μάτια. Σε περίπτωση που πέσει κόλλα στα μάτια ή ξεραθεί κόλλα πάνω στο δέρμα, απαιτείται επίσκεψη σε γιατρό.
Αντιπηκτικό
Παλαιότερα το αντιπηκτικό, το γνωστό παραφλού, ήταν ένα απλό μίγμα νερού με γλυκόλη. Σήμερα υπάρχουν διάφοροι τύποι αντιπηκτικών, όπου η γλυκόλη συνήθως αντικαθίσταται από οργανικά άλατα, και υπάρχουν διάφορα πρόσθετα για τον περιορισμό της διάβρωσης, την λίπανση κ.λ.π..
Τα σύγχρονα αντιπηκτικά μπορεί θερμά να αναδίδουν επικίνδυνες αναθυμιάσεις, γι’ αυτό αποφύγετε την εισπνοή τους. Η επαφή με το δέρμα, ιδιαίτερα όταν είναι θερμό δεν είναι ασφαλής. Εάν κάποιος καταπιεί αντιπηκτικό μπορεί να αποβεί έως και μοιραίο. Σε αυτή την περίπτωση προκαλέστε άμεσα εμετό και ζητείστε επειγόντως τη βοήθεια γιατρού.
Τα παλαιά και χρησιμοποιημένα αντιπηκτικά πρέπει να συλλέγονται σε ειδικά δοχεία με αντίστοιχη σήμανση και να προωθούνται για ανακύκλωση.
Αμίαντος
Ο αμίαντος χρησιμοποιείται σε υλικά τριβής, όπως τα φρένα ή οι συμπλέκτες. Παλαιότερα θεωρείτο αβλαβές υλικό, σήμερα όμως έχει διαπιστωθεί πως η σκόνη του είναι ιδιαίτερα επικίνδυνη. Η εισπνοή σκόνης αμιάντου μπορεί να προκαλέσει βλάβες στους πνεύμονες και σε μερικές περιπτώσεις καρκίνο.
Οι περισσότεροι κατασκευαστές χρησιμοποιούν υλικά τριβής χωρίς αμίαντο, όμως δεν μπορούμε να είμαστε πάντα σίγουροι για την προέλευση των υλικών που έχουν τοποθετηθεί στο αυτοκίνητο. Γι’ αυτό ποτέ δεν χρησιμοποιούμε πεπιεσμένο αέρα για καθαρισμό των ταμπούρων. Μπορούμε γι’ αυτή την εργασία να χρησιμοποιήσουμε ηλεκτρικές σκούπες, ειδικά υγρά ή απλά νωπά πανιά, τα οποία θα πρέπει να συγκεντρώνουμε σε ειδικά δοχεία για την ασφαλή απόρριψή τους.
Εάν χρειαστεί να ανοίξουμε τρύπα σε υλικό που περιέχει αμίαντο, πρέπει να βρέξουμε το τρυπάνι και να το λειτουργήσουμε σε αργές στροφές, ώστε να περιορίσουμε τον σχηματισμό σκόνης.
Υγρά φρένων
Τα υγρά φρένων έχουν αρκετές ομοιότητες, όσον αφορά στην επικινδυνότητα, με το αντιπηκτικό υγρό. Αποφύγετε την επαφή με το δέρμα και τα μάτια. Τα χρησιμοποιημένα υγρά φρένων πρέπει να συλλέγονται σε ειδικά δοχεία με αντίστοιχη σήμανση και να προωθούνται για ανακύκλωση.
