Λιπαντικά

Ο οδηγός λίπανσης αποτελεί µία κωδικοποίηση δεδοµένων, που απαιτούνται ώστε να µπορεί κάποιος να αναγνωρίσει και να επιλέξει το κατάλληλο προϊόν για κάθε κινητήρα.

Ως λιπαντικά ορίζονται τα προϊόντα που είναι ικανά να µειώνουν την τριβή, την πρόσφυση, τη θερµότητα, τη φθορά ή τη διάβρωση. Εφαρµόζονται είτε σε µία επιφάνεια, είτε εισάγονται ανάµεσα σε δύο επιφάνειες που βρίσκονται σε σχετική κίνηση µεταξύ τους. Τα λιπαντικά είναι ικανά να µεταδίδουν µηχανικά ισχύ. Τα συνηθέστερα συστατικά των λιπαντικών είναι τα βασικά ρευστά και τα πρόσθετα.

Κάθε διαδικασία που έχει ως αντικείμενο τη μείωση της τριβής και της φθοράς ανάμεσα σε δύο επιφάνειες, οι οποίες τρίβονται μεταξύ τους, ονομάζεται λίπανση.

Οι βασικοί ρόλοι του συστήµατος λίπανσης του κινητήρα είναι:

1. να λιπαίνει για να µειώσει την τριβή και κατ’ επέκταση τη φθορά και την απώλεια ισχύος
2. να ψύχει για να προστατεύει τα εξαρτήµατα στο εσωτερικό του κινητήρα από τις επικρατούσες θερµοκρασίες
3. να στεγανοποιεί µεταξύ εξαρτηµάτων που ολισθαίνουν µεταξύ τους (π.χ. ελατήριο εµβόλου στον κύλινδρο)
4. να καθαρίζει, φιλτράροντας κατάλοιπα και υπολείµµατα καύσης ή να τα διατηρεί σε ανάρτηση
5. να προστατεύει από τη διάβρωση
6. να απορροφά τους κραδασµούς.

Το λιπαντικό του κινητήρα, το «λάδι», είναι από τα σημαντικότερα υγρά στη λειτουργία ενός κινητήρα εσωτερικής καύσης.

Κατάταξη λιπαντικών

Η κατάταξη των λιπαντικών μπορεί να γίνει με διάφορους τρόπους, οι σημαντικότεροι από τους οποίους είναι ανάλογα με:

1. την κατάσταση,
2. την προέλευση,
3. τον προορισμό,
4. το ιξώδες,
5. την ποιότητα.

Aρχίζουµε την προσέγγιση του τοµέα των λιπαντικών µε τη µεγάλη διαφορά µεταξύ δύο κατηγοριών: των ορυκτελαίων και των συνθετικών.

Ορυκτέλαια και συνθετικά

Τα ορυκτέλαια είναι η σημαντικότερη κατηγορία λιπαντικών, αφού καλύπτουν, περίπου, το 90% των εφαρμογών λίπανσης. Προέρχονται από την κλασματική απόσταξη πετρελαίου και οι σημαντικότερες φάσεις παραγωγής τους είναι: απόσταξη εν κενώ, κλασματική απόσταξη, αποκήρωση, εκχύλιση, αποχρωματισμός, και ανάμιξη με χημικά πρόσθετα. Τα σημαντικότερα πλεονεκτήματα τους είναι:

1. Εξαιρετική χηµική σταθερότητα
2. Δυνατότητα κάλυψης µεγάλης περιοχής ιξώδους
3. Καλή πρόσφυση επί των µετάλλων
4. Χαµηλό κόστος παραγωγής.

Τα συνθετικά λιπαντικά είναι εκείνα που δεν προέρχονται από πετρέλαιο. Είναι προϊόντα χημικών συνθέσεων διαφόρων συστατικών, κάτω από ελεγχόμενες συνθήκες. Με αυτόν τον τρόπο παρασκευής, οι ιδιότητες των συνθετικών λιπαντικών είναι καθορισμένες. Μάλιστα, αρκετές φορές έχουν ιδιότητες που τα ορυκτέλαια δεν μπορούν να αποκτήσουν, ακόμη και αν ενισχυθούν με πρόσθετα.

Τα συνθετικά λιπαντικά έχουν εξαιρετικές φυσικές ιδιότητες και εξαιρετική θερµική σταθερότητα. Λόγω της επεξεργασίας τους, είναι ακριβότερα και, αναµφίβολα, προσφέρουν µέγιστη προστασία στον κινητήρα. Σε σχέση µε τα ορυκτέλαια εµφανίζουν χαµηλό σηµείο ροής, υψηλή τιµή δείκτη ιξώδους και µεγαλύτερη σταθερότητα στην οξείδωση. Το κύριο µειονέκτηµά τους είναι η τιµή τους.

Τα ημισυνθετικά είναι μίξη δύο τύπων βάσης λιπαντικού (συνήθως 70-80% ορυκτέλαιου και 20-30% συνθετικού λιπαντικού). Είναι καλύτερης ποιότητας από τα ορυκτέλαια. Ανάλογα με την κάθε αγορά, κυκλοφορούν με διάφορες ονομασίες, όπως Semi-Synthetic, Synthetic base ή, απλά, Synthetic.

Οµάδες Βασικών Λιπαντικών

Ένα λάδι για κινητήρες εσωτερικής καύσης, αποτελείται από βασικό λιπαντικό και πρόσθετα. Τα Βασικά Λιπαντικά προέρχονται από διύλιση και επεξεργασία αργού πετρελαίου ή µη και χωρίζονται σε 5 οµάδες σύµφωνα µε το σύστηµα ταξινόµησης που καθιέρωσε το Αµερικάνικο Ινστιτούτο Πετρελαίου (ΑΡΙ), από το 1990.

1. Group I – προέρχονται από κλασµατική απόσταξη του πετρελαίου.
2. Group II – προέρχονται από κλασµατική απόσταξη του πετρελαίου, η οποία στη συνεχεία έχει υποστεί περαιτέρω επεξεργασία.
3. Group III – έχουν όµοια χαρακτηριστικά µε εκείνα του group ΙΙ, αλλά υψηλότερο δείκτη ιξώδους (>120).
4. Group IV – πρόκειται για βασικά λάδια, προϊόντα χηµικής αντίδρασης πολυµερισµού του Αλκένιου (α-olefin), και ονοµάζονται πολύ-άλφα ολεφίνες PAO (Poly Alpha Olefins).
5. Group V – οποιαδήποτε βασικά λιπαντικά δεν περιγράφονται στα group I έως IV.

Τυποποίηση κατά SAE

Η κατάταξη των λιπαντικών ανάλογα με το ιξώδες γίνεται κατά αυθαίρετη κλίμακα, την οποία υπέδειξε η Ένωση SAE (Society of Automobile Engineers). Ξεκινά από το 5 και καταλήγει στο 250, αποτελούμενη από ακέραια πολλαπλάσια του 5. Όσο μεγαλύτερο είναι το ιξώδες, τόσο μεγαλύτερη τιμή ιξώδους έχει στην κλίμακα. Η ένδειξη W ανταποκρίνεται σε λιπαντικά κατάλληλα για τους χειμερινούς μήνες.

Τo ιξώδες, ή ρευστότητα (viscosity) είναι το σπουδαιότερο χαρακτηριστικό των λιπαντικών, το µέτρο της εσωτερικής τριβής µεταξύ των µορίων του υγρού κατά τη ροή του. Με απλά λόγια, είναι η αντίσταση που παρουσιάζει το λιπαντικό στη ροή.

Το ιξώδες έχει ιδιαίτερη σημασία γιατί επηρεάζει αρκετές ιδιότητες του λιπαντικού. Κυρίως, την αντλητικότητα, την ευκολία με την οποία διακινείται το λιπαντικό στους αγωγούς λίπανσης.

Υψηλή τιμή ιξώδους συνεπάγεται μεγάλο συντελεστή τριβής, κατ’ επέκταση μεγαλύτερη απώλεια έργου.

Χαμηλή τιμή ιξώδους συνεπάγεται κίνδυνο καταστροφής του λιπαντικού φιλμ, κατ’ επέκταση καταστροφή του τριβέως.

Η μέτρηση του ιξώδους βασίζεται στον χρόνο που απαιτείται για τη ροή ορισμένης ποσότητας δείγματος, σε αυστηρά καθορισμένες συνθήκες. Ανάλογα με τον τρόπο μέτρησης, υπάρχει δυναμικό και κινηματικό ιξώδες. Το πρώτο το μετράμε σε Poise (P) και το δεύτερο σε Stoke (St).

Ένα άλλο σημαντικό χαρακτηριστικό των λιπαντικών είναι ο δείκτης ιξώδους (V.I. – Viscosity Index). Είναι απόλυτος αριθμός χωρίς διαστάσεις και για τη μέτρησή του χρησιμοποιείται μία αυθαίρετη κλίμακα. Όσο μεγαλύτερη είναι η τιμή του δείκτη ιξώδους, τόσο λιγότερο μεταβάλλεται το ιξώδες του συναρτήσει της θερμοκρασίας.

Ο ακόλουθος πίνακας δίνει τις τιµές που καθορίζουν την κατάταξη ενός λιπαντικού µε βάση το πρότυπο SAE J300.

Τα λάδια θεωρούνται πολλαπλής ρευστότητας, όταν έχουν επίπεδη καµπύλη µεταβολής ιξώδους / θερµοκρασίας. Ένα λιπαντικό 10W-30 εµφανίζει ιξώδες 1500 mPa στους -18°C και κινηµατικό ιξώδες 10 m2/s στους 100°C. Καλύπτει στις χαµηλές θερµοκρασίες τις προδιαγραφές του 10W και στις υψηλές του 30. Αυτό εξασφαλίζει καλύτερη λίπανση σε µεγαλύτερο θερµοκρασιακό εύρος.

Τυποποίηση κατά ΑΡΙ

Το ινστιτούτο API (American Petroleum Institute) εξέλιξε ένα σύστημα για την κατάταξη των λαδιών ανάλογα με την απόδοσή τους. Οι περιοχές όπου οι προδιαγραφές κατά ΑΡΙ θεωρούνται βασικές είναι: Η.Π.Α., Καναδάς, Κεντρική & Νότια Αμερική, Ασία και τα νησιά του Ειρηνικού. Βασικά, υπάρχουν δύο κατηγορίες στην κατάταξη κατά API. Η S κατηγορία λαδιών για βενζινοκινητήρες και η C κατηγορία λαδιών για πετρελαιοκινητήρες. Σε αυτά τα γράμματα των κατηγοριών προστίθενται, επίσης, τα γράμματα της προδιαγραφής του λαδιού για να δείξουν τη διαφορετική κλάση ποιότητας, για παράδειγμα: API SG/CD.

Λάδια για βενζινοκινητήρες

1. SA Η πρώτη προδιαγραφή που χρονολογείται από το 1920.
2. SB Προδιαγραφή του 1935. Για χρήση σε κινητήρες κατασκευασμένους πριν το 1951.
3. SC Προδιαγραφή από το 1964. Για χρήση σε κινητήρες κατασκευασμένους πριν το 1967.
4. SD Για χρήση σε βενζινοκινητήρες για επιβατικά και επαγγελματικά οχήματα, που κατασκευάστηκαν μεταξύ των ετών 1968 – 1971. Καλή προστασία στη διάβρωση και τη φθορά.
5. SE Αυξημένη προστασία συγκρινόμενη με τα λάδια SD. Για κινητήρες που κατασκευάστηκαν μεταξύ 1972-1979.
6. SF Ελαφρά αυστηρότερος έλεγχος λάσπης και έλεγχος οξείδωσης. Για κινητήρες που κατασκευάστηκαν μεταξύ 1980-1988.
7. SG Ακόμη αυστηρότεροι έλεγχοι λάσπης και οξείδωσης. Για κινητήρες που κατασκευάστηκαν μετά το 1988.
8. SH Σε ισχύ από 1-8-93, με αυξημένες απαιτήσεις.
9. SJ Προδιαγραφή που ισχύει από 1-8-96. Για χρήση σε κινητήρες κατασκευασμένους πριν το 2001.
10. SL Προδιαγραφή σε ισχύ. Για χρήση σε κινητήρες κατασκευασμένους πριν το 2004.
11. SM Προδιαγραφή σε ισχύ. Για χρήση σε κινητήρες κατασκευασμένους πριν το 2010.
12. SN Νέα προδιαγραφή που εισήχθη τον Οκτώβριο του 2010. Λιπαντικά που προσφέρουν υψηλή προστασία από τις επικαθίσεις στα έμβολα και τον σχηματισμό λάσπης, καθώς και καλύτερη συμβατότητα με τα ελαστομερή.
13. SN PLUS Νέα προδιαγραφή που εισήχθη τον Νοέμβριο του 2017 για κινητήρες φτωχού μίγματος.

Οι προδιαγραφές SA, SB, SC, SD, SE, SF, SG, SH δεν υποστηρίζονται πλέον από το πρότυπο ΑΡΙ για τους σηµερινούς κινητήρες.

Οι κατηγορίες κατά API αποτελούν κριτήρια ποιότητας, που βασίζονται στις απαιτήσεις της Βορείου Αµερικής. Όλοι οι έλεγχοι γίνονται µε αµερικάνικους κινητήρες. Αυτό σηµαίνει πως οι κινητήρες των ελέγχων είναι µεγάλου κυβισµού και χαµηλής απόδοσης ανά µονάδα κυβισµού. Οµοίως, ο κύκλος δοκιµής καθορίζεται από τις αµερικανικές συνθήκες χρήσης. Έτσι, οι κατηγορίες κατά API δεν είναι σύµφωνες µε τις ευρωπαϊκές απαιτήσεις.

Λάδια για πετρελαιοκινητήρες

• CF Προδιαγραφή που εισήχθη το 1994 και αναφέρεται σε λιπαντικά πετρελαιοκινητήρων οχημάτων εκτός δρόμου (off-road). Για κινητήρες έμμεσου ψεκασμού και άλλους πετρελαιοκινητήρες, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων που χρησιμοποιούν καύσιμο περιεκτικότητας σε S μεγαλύτερης του 0,5% κ.β. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί στη θέση λιπαντικών προδιαγραφής CD.

• CF-2 Εισήχθη το 1994 και αφορά λιπαντικά για χρήση σε βαρέως τύπου δίχρονους πετρελαιοκινητήρες. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί στη θέση λιπαντικών προδιαγραφής CD-ΙΙ.

• CF-4 Εισήχθη το 1990 και αφορά λιπαντικά για χρήση σε υψηλόστροφους τετράχρονους ατμοσφαιρικούς και υπερτροφοδοτούμενους πετρελαιοκινητήρες. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί στη θέση λιπαντικών προδιαγραφής CD ή CE.

• CG-4 Προδιαγραφή που εισήχθη το 1995 και αφορά λιπαντικά για χρήση σε βαρέως τύπου υψηλόστροφους τετράχρονους πετρελαιοκινητήρες. Αυτοί χρησιμοποιούν καύσιμο περιεκτικότητας σε S μικρότερης του 0,5% κ.β. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί στη θέση λιπαντικών προδιαγραφής CD, CE και CF-4.

• CH-4 Προδιαγραφή σε ισχύ. Εισήχθη το 1998 και αφορά λιπαντικά για χρήση σε υψηλόστροφους τετράχρονους πετρελαιοκινητήρες. Οι κινητήρες είναι σχεδιασμένοι να πληρούν τις προδιαγραφές εκπομπών του 1998 και χρησιμοποιούν καύσιμο περιεκτικότητας σε S μικρότερης του 0,5% κ.β. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί στη θέση λιπαντικών προδιαγραφής CD, CE, CF-4, και CG-4.

• CI-4 Προδιαγραφή σε ισχύ. Εισήχθη το 2002 και αφορά λιπαντικά για χρήση σε υψηλόστροφους τετράχρονους πετρελαιοκινητήρες. Οι κινητήρες είναι σχεδιασμένοι να πληρούν τις προδιαγραφές εκπομπών του 2004 και χρησιμοποιούν καύσιμο περιεκτικότητας σε S μικρότερης του 0,5% κ.β. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί στη θέση λιπαντικών προδιαγραφής CD, CE, CF-4, CG-4 και CH-4.

• CJ-4 Προδιαγραφή σε ισχύ. Αφορά λιπαντικά για χρήση σε υψηλόστροφους τετράχρονους πετρελαιοκινητήρες. Οι κινητήρες είναι σχεδιασμένοι να πληρούν τις προδιαγραφές εκπομπών του 2010 και χρησιμοποιούν καύσιμο περιεκτικότητας σε S μικρότερης του 0,05% κ.β. (500ppm). Μπορεί να χρησιμοποιηθεί στη θέση λιπαντικών προδιαγραφής CD, CE, CF-4, CG-4, CH-4 και CF-4.

Οι προδιαγραφές CA, CB, CC, CD, CD-II, CE, CF, CF-2, CF-4, CG-4 δεν υποστηρίζονται πλέον από το πρότυπο για κινητήρες σηµερινής τεχνολογίας. Οι προδιαγραφές αφορούν κινητήρες κατασκευής πριν το 1995.

Η κατάταξη και η κωδικοποίηση των λιπαντικών συµβάλλει στην επιλογή του κατάλληλου προϊόντος, η οποία είναι καθοριστική για τη βέλτιστη απόδοσή του και την προστασία
του κινητήρα και των εξαρτηµάτων που λιπαίνει.

Προδιαγραφές κατά ACEA

Στις αρχές της δεκαετίας του ΄70, σε συνεργασία με τους Ευρωπαίους κατασκευαστές αυτοκινήτων, καθιερώθηκαν οι προδιαγραφές CCMC (Committee of Common Market Constructors). Από 1-1-96, η κατηγοριοποίηση κατά CCMC αντικαθίσταται από την κατηγοριοποίηση κατά ACEA (Ευρωπαϊκή Ένωση Κατασκευαστών Αυτοκινήτων) στην ευρωπαϊκή αγορά.

Η ταξινόµηση περιλαµβάνει τις εξής κατηγορίες.

• Κατηγορία Α για βενζινοκινητήρες

1. Α1 Χαμηλή κατηγορία ποιότητας για λιπαντικά οικονομίας καυσίμου. Πρόκειται να αντικατασταθεί από την Α6.
2. Α2 Αντίστοιχη της κλάσης CCMC G4-G5, που καλύπτει συμβατικά λιπαντικά χαμηλού ιξώδους.
3. A3 Αποτελεί εξέλιξη της προηγούμενης κατηγορίας, με ακόμη αυστηρότερες προδιαγραφές.
4. Α5 Η τελευταία προδιαγραφή με χαμηλό ιξώδες HTHS και μειωμένη κατανάλωση καυσίμου.

• Kατηγορία Β για πετρελαιοκινητήρες επιβατικών αυτοκινήτων

1. Β1 Χαμηλή κατηγορία ποιότητας. Πρόκειται να αντικατασταθεί από την Β6.
2. B2 Αντίστοιχη της κλάσης CCMC PD2, που καλύπτει συμβατικά λιπαντικά χαμηλού ιξώδους.
3. B3 Προδιαγραφή για συμβατικά λιπαντικά, με ακόμη αυστηρότερες προδιαγραφές.
4. Β4 Προδιαγραφή για λιπαντικά πετρελαιοκινητήρων άμεσου ψεκασμού.
5. Β5 Η τελευταία προδιαγραφή με χαμηλό ιξώδες HTHS και μειωμένη κατανάλωση καυσίμου.

• Κατηγορία Α/B για κινητήρες βενζίνης και πετρελαίου οχηµάτων ελαφρού τύπου

1. Α1/Β1 Λιπαντικά για οικονομία καυσίμου (δεν χρησιμοποιούνται πια).
2. A3/Β3 Λιπαντικά για κινητήρες νέας τεχνολογίας – μεγάλα διαστήματα αλλαγής.
3. A3/Β4 Λιπαντικά για κινητήρες με άμεσο ψεκασμό, καθώς και για τις εφαρμογές που καλύπτει η εφαρμογή Α3/Β3.
4. Α5/Β5 Αντίστοιχη της Α1/Β1 για κινητήρες νέας τεχνολογίας – μεγάλα διαστήματα αλλαγής.
5. A6/B6 Για μεγάλα διαστήματα αλλαγής και ιξώδες HTHS 2,9 έως 3,5 mPa.

• Κατηγορία C για κινητήρες βενζίνης και πετρελαίου οχηµάτων ελαφρού τύπου – λιπαντικά συµβατά µε τριοδικούς καταλύτες (TWC) και φίλτρα µικροσωµατιδιών (DPF)

1. C1 Λιπαντικά χαμηλής θεϊκής τέφρας (Low SAPS) για χρήση σε νέας τεχνολογίας κινητήρες, συμβατά με συστήματα TWC και DPF – προσφέρουν οικονομία καυσίμου. Πρόκειται να αντικατασταθεί από τη C6.
2. C2 Λιπαντικά mid Saps, για χρήση σε νέας τεχνολογίας κινητήρες, συμβατά με συστήματα TWC και DPF – προσφέρουν οικονομία καυσίμου και χαμηλό ιξώδες HTHS.
3. C3 Λιπαντικά mid Saps, για χρήση σε νέας τεχνολογίας κινητήρες, συμβατά με συστήματα TWC και DPF με υψηλό ιξώδες HTHS.
4. C4 Λιπαντικά χαμηλής θεϊκής τέφρας (Low SAPS) για χρήση σε νέας τεχνολογίας κινητήρες, συμβατά με συστήματα TWC και DPF με υψηλό ιξώδες HTHS.
5. C5 Λιπαντικά mid Saps, ίδια όρια με τα C2 και C3, αλλά ιξώδες HTHS μεταξύ 2,6 και 2,9 cP @150°C. Οικονομία καυσίμου 2% καλύτερη από την κατηγορία C3.

• Κατηγορία Ε για πετρελαιοκινητήρες οχηµάτων βαρέως τύπου

1. Ε1-96 Αντίστοιχη της κλάσης CCMC D2. Πρόκειται για παλαιότερη προδιαγραφή.
2. Ε2-96 Αντίστοιχη της κλάσης CCMC D4. Πρόκειται για παλαιότερη προδιαγραφή.
3. Ε3-96 Αντίστοιχη της κλάσης CCMC D5. Πρόκειται για παλαιότερη προδιαγραφή.
4. Ε4 Για πολύ μεγάλα διαστήματα αλλαγής και κινητήρες EURO Ι, ΙΙ, ΙΙΙ, καθώς και EURO IV, V, υπό προϋποθέσεις. Κατάλληλο για χρήση σε κινητήρες χωρίς DPF και ορισμένους με συστήματα EGR και SCR. Πρόκειται για παλαιότερη προδιαγραφή.
5. Ε5-99 Προδιαγραφή που καλύπτεται από την Ε4.
6. E6 Για πολύ μεγάλα διαστήματα αλλαγής και κινητήρες EURO Ι, ΙΙ, ΙΙΙ, IV, V.  Κατάλληλο για χρήση σε κινητήρες με συστήματα EGR, με ή χωρίς DPF, καθώς και κινητήρες με συστήματα SCR.
7. E7 Για μεγάλα διαστήματα αλλαγής και κινητήρες EURO Ι, ΙΙ, ΙΙΙ, καθώς και EURO IV, V, υπό προϋποθέσεις. Κατάλληλο για χρήση σε κινητήρες χωρίς DPF και τους περισσότερους με συστήματα EGR και SCR.
8. E9 Για μεγάλα διαστήματα αλλαγής και κινητήρες EURO Ι, ΙΙ, ΙΙΙ, IV, V. Κατάλληλο για χρήση σε κινητήρες με ή χωρίς DPF και τους περισσότερους με συστήματα EGR και SCR.

Τυποποίηση κατά ILSAC

Ο φορέας ILSAC (International Lubricants Standardization and Approval Committee – Διεθνής Επιτροπή Τυποποίησης και Έγκρισης Λιπαντικών) είναι μία επιτροπή που αρχικά συστάθηκε από την GM, τη Ford, την Chrysler (τώρα Fiat Chrysler Automobiles – FCA) και τον φορέα JAMA (Japan Automobile Manufacturers Association).

Σε γενικές γραμμές, ο  ILSAC συνεργάζεται με το API στη δημιουργία των νεότερων προδιαγραφών πετρελαίου – βενζίνης, προσθέτοντας κάποιες επιπλέον απαιτήσεις  δοκιμών:

1. ILSAC GF-4 Η πρώτη προδιαγραφή του φορέα, που παρουσιάστηκε το 2004 και καλύπτει λιπαντικά με ιξώδη SAE 0W-20, 5W-20, 0W-30, 5W-30 και 10W-30.
2. ILSAC GF-5 Προδιαγραφή για λιπαντικά που εξασφαλίζουν οικονομία καυσίμου και μεγάλα διαστήματα αλλαγής. Παρόμοια με την API SN. Σε ισχύ από το 2010.
3. ILSAC GF-6A Βελτιωμένη οικονομία καυσίμου, προστασία κινητήρα. Υπερκαλύπτει την GF-5 και καλύπτει λιπαντικά με συμβατότητα προς τα πίσω.
4. ILSAC GF-6Β Προδιαγραφή για χαμηλά ιξώδη, όπως xW16. Μη συμβατή με προηγούμενες προδιαγραφές, ούτε με την GF-6A.

Προδιαγραφές λιπαντικών JASO

Ο ιαπωνικός φορέας JASO (Japanese Automotive Standards Organization) έχει εκδώσει και αυτός πρότυπα για την ποιότητα των λιπαντικών. Για τετράχρονους βενζινοκινητήρες χρησιµοποιείται η προδιαγραφή JASO T904 και αφορά περισσότερο κινητήρες µοτοσυκλετών. Οι διαφορές στα πρότυπα µεταξύ JASO T904-MA και MA2 αφορούν τα ΗΡ πρόσθετα. Δηλαδή, κατά πόσον ένα λιπαντικό είναι κατάλληλο για συµπλέκτες που λειτουργούν µέσα σε λάδι. Το πρότυπο JASO T904-MB δεν είναι κατάλληλο για κινητήρες µε συµπλέκτη που λιπαίνεται. Για δίχρονους βενζινοκινητήρες χρησιµοποιούνται τα πρότυπα M345 (FA, FB, FC, FD). Οι διαφορές τους αφορούν τα υπολείµµατα στάχτης, τη λιπαντικότητα, την απορρυπαντικότητα, τον σχηµατισµό καπνού και το µπλοκάρισµα της εξάτµισης. Τα πρότυπα JASO-MA και JASO-FC περιλαµβάνουν ελέγχους, που δεν καλύπτονται από τις προδιαγραφές κατά API.

Εγκρίσεις Κατασκευαστών

Αρκετοί κατασκευαστές οχημάτων έχουν θεσπίσει και δικές τους προδιαγραφές λιπαντικών. Είτε για εμπορικούς σκοπούς, είτε γιατί οι κινητήρες τους έχουν ιδιαίτερες απαιτήσεις, έχουν θεσπίσει συγκεκριμένους ελέγχους. Ένα λιπαντικό πρέπει να ξεπερνά, πλέον των προδιαγραφών κατά ACEA και ΑPI. Στην περίπτωση που ο κατασκευαστής προτείνει τη χρήση λιπαντικού που πληροί τη δική του τυποποίηση, η πιο ασφαλής επιλογή για την καλύτερη προστασία του κινητήρα είναι η χρήση ενός λιπαντικού εγκεκριμένου από τον ίδιο τον κατασκευαστή.

Παρακάτω, έχουµε συγκεντρώσει τις πλέον σύγχρονες από τις προδιαγραφές κάποιων γνωστών κατασκευαστών. Επίσης και µερικές παλαιότερες που υπάρχουν στην αγορά, ακόµη.

• BMW

1. Special Oil Παλιά προδιαγραφή για κινητήρες που έχουν κατασκευαστεί πριν από το 1998. Αντιστοιχεί με την ACEA A2/A3/B3.
2. Longlife-98 Για λιπαντικά βενζινοκινητήρων που έχουν κατασκευαστεί πριν το 2000 και για εκτεταμένα διαστήματα αλλαγής λαδιών. Αντιστοιχεί με την προδιαγραφή ACEA A3/B3.
3. LL-01 Για λιπαντικά ειδικών βενζινοκινητήρων που έχουν κατασκευαστεί από το 2003. Αποτελεί εξέλιξη της προδιαγραφής BMW Longlife-98.
4. LL-04 Λιπαντικά για βενζινοκινητήρες και πετρελαιοκινητήρες εξοπλισμένους με φίλτρο DPF, που έχουν κατασκευαστεί από το 2004 και μετά, Euro 4/5.
5. LL-12 FE Λιπαντικά με ιξώδες 0W/30 για συγκεκριμένους κινητήρες.
6. LL-14 FE+ Για λιπαντικά βενζινοκινητήρων με ιξώδες 2,6.

• FORD

1. WSS-M2C913-A Αφορά κινητήρες βενζίνης και πετρελαίου από το 1998 και αντικαταστάθηκε από την FORD WSS-M2C913-B.
2. WSS-M2C913-B Αφορά όλους τους κινητήρες βενζίνης και πετρελαίου, εκτός από τα μοντέλα FORD FOCUS RS από το 2009 και μετά, και FORD GALAXY 1,9 TDi-PD.
3. WSS-M2C913-C Αντικατέστησε την προηγούμενη.
4. WSS-M2C913-D Αντικατέστησε τις προηγούμενες (A, B, C). Για κινητήρες μετά το 2009.
5. WSS-M2C917-A Αφορά μόνο τους κινητήρες FORD TDI-PD (FORD GALAXY 1,9 TDi).
6. WSS-M2C934-B Αφορά ορισμένους πετρελαιοκινητήρες JAGUAR και LAND ROVER από το 2009 και μετά και αφορά λιπαντικά LOW SAPS.
7. WSS-M2C948-B Για τον κινητήρα 1.0 EcoBoost και τους υπερτροδοτούμενους κινητήρες φτωχού μίγματος.

• Group VAG (Volkswagen, Audi, Seat, Skoda, Bentley, Bugatti, Lamborghini, Porsche)

1. VW 501 01 Πολύτυπα λάδια κινητήρα χωρίς χαρακτηριστικά χαμηλού ιξώδους, κατάλληλα για βενζινοκινητήρες και ατμοσφαιρικούς πετρελαιοκινητήρες. Για κινητήρες επιβατικών αυτοκινήτων κατασκευής πριν το 2000.
2. VW 502 00 Λιπαντικά χαμηλού ιξώδους, κατάλληλα για βενζινοκινητήρες που λειτουργούν σε δύσκολες συνθήκες.
3. VW 503 00 Υπερκαλύπτει την 502 00, προσφέρει εκτεταμένα διαστήματα αλλαγής για 30.000 χλμ. ή δύο έτη.
4. VW 503 01 Για υπερτροφοδοτούμενους βενζινοκινητήρες με εκτεταμένα διαστήματα αλλαγής λαδιού, περιλαμβάνει και εξειδικευμένες εφαρμογές.
5. VW 504 00 Πρόσφατη προδιαγραφή για βενζινοκινητήρες με ή χωρίς εκτεταμένα διαστήματα συντήρησης, Longlife.
6. VW 505 00 Λιπαντικό πετρελαιοκινητήρων για όλες τις εποχές.
7. VW 505 01 Λιπαντικό πετρελαιοκινητήρων για όλες τις εποχές, με σύστημα ψεκασμού αντλίας-μπεκ (PD).
8. VW 506 00 Λιπαντικό πετρελαιοκινητήρων για εκτεταμένα διαστήματα συντήρησης 30.000 χλμ. ή δύο έτη.
9. VW 506 01 Λιπαντικό πετρελαιοκινητήρων με σύστημα ψεκασμού αντλίας-μπεκ (PD) και εκτεταμένα διαστήματα συντήρησης, περιλαμβάνει και εξειδικευμένες εφαρμογές.
10. VW 507 00 Πρόσφατη προδιαγραφή πετρελαιοκινητήρων με ή χωρίς εκτεταμένα διαστήματα συντήρησης Longlife, Low SAPS, Euro IV, εξοπλισμένα με συστήματα αντιρρύπανσης.
11. VW 508 00 Πρόσφατη προδιαγραφή για τους νέους βενζινοκινητήρες TFSI. Μη συμβατή με παλαιότερες προδιαγραφές.
12. VW 509 00 Πρόσφατη προδιαγραφή για κινητήρες βενζίνης και πετρελαίου με χαμηλό ιξώδες HTHS μικρότερο από 2.6 cP @150 C.

• Group PSA (Όλες οι προδιαγραφές βασίζονται στις προδιαγραφές της ACEA, αλλά απαιτούν περαιτέρω προϋποθέσεις που πρέπει να πληρούνται)

1. PSA B71 2290 Λιπαντικά με μειωμένα ποσοστά φωσφόρου, υδρόθειου και τέφρας (Low SAPS) που προορίζονται για κινητήρες με φίλτρα σωματιδίων ντίζελ και πληρούν τα πρότυπα εκπομπών Euro 5. Οι γενικές προδιαγραφές που πρέπει να πληρούν είναι ACEA C2 και C3, με πρόσθετες δοκιμές του ομίλου PSA.
2. PSA B71 2294 Οι κύριες προδιαγραφές που πρέπει να πληρούν είναι ACEA A3/B4, με πρόσθετες δοκιμές του ομίλου PSA. Πρόκειται για παλαιότερη προδιαγραφή.
3. PSA B71 2295 Για κινητήρες πριν από το ΜΥ του 1998. Οι γενικές προδιαγραφές που πρέπει να πληρούν είναι ACEA A2/B2. Πρόκειται για παλαιότερη προδιαγραφή.
4. PSA B71 2296 Οι γενικές προδιαγραφές που πρέπει να πληρούν είναι ACEA A3/B4, με πρόσθετες δοκιμές του ομίλου PSA.
5. PSA B71 2290 Αναθεωρημένη από την αρχή του 2020 που χωρίς να αλλάξει την ονομασία της, προσέθεσε έλεγχο για LSPI.
6. PSA B71 2300 Για παλαιότερους βενζινοκινητήρες που πρέπει να πληρούν την προδιαγραφή ACEA A3/B3.
7. PSA B71 2312 Για λιπαντικά low saps αντίστοιχα των προδιαγραφών ACEA C1/C2 με χαμηλό ιξώδες και χαμηλή κατανάλωση.

• OPEL (χρησιµοποιεί τις προδιαγραφές της GM. Μετά την ένταξή της στο γκρουπ PSA, χρησιµοποιεί επιπλέον την OV0401547)

1. OV0401547 Αντιστοιχεί στην dexos2 Gen2, η οποία πρόκειται να ανακοινωθεί σύντομα.

• Renault – Nissan

1. RN0700 Γενικές απαιτήσεις: ACEA A3/B4 ή ACEA A5/B5. Αφορά λιπαντικά για ατμοσφαιρικούς κινητήρες βενζίνης αρχίζοντας με τα μοντέλα του 2008. (SAE 0/5W-30, 0/5W-40, 10W-40, API SM/CF). Πρόκειται για παλαιότερη προδιαγραφή.
2. RN0710 Γενικές απαιτήσεις: ACEA A3/B4, συνοδευόμενη από τις πρόσθετες απαιτήσεις της Renault. Αφορά λιπαντικά για υπερτροφοδοτούμενους κινητήρες βενζίνης, συμπεριλαμβανομένων των σπορ αυτοκινήτων της Renault, και πετρελαιοκινητήρες χωρίς φίλτρο σωματιδίων που αρχίζουν από το 2008. (SAE 0/5W-30, 0/5W-40, 10W-40, API SM/CF). Πρόκειται για παλαιότερη προδιαγραφή.
3. RN0720 Γενικές απαιτήσεις: ACEA C4, συνοδευόμενη από τις πρόσθετες απαιτήσεις της Renault. Η προδιαγραφή RN0720 είναι σχεδιασμένη για χρήση στην τελευταία γενιά κινητήρων ντίζελ Euro 4/5/6 που είναι εξοπλισμένη με φίλτρο σωματιδίων (είναι επίσης συμβατή με παλαιότερα μοντέλα που περιέχουν φίλτρο σωματιδίων). (SAE 0/5W-30, 0/5W-40). Πρόκειται για παλαιότερη προδιαγραφή.
4. RN17 Για κινητήρες Euro 6. Αντικαθιστά τις RN0700 και RN0710 και είναι διαθέσιμη σε SAE 0W30.
5. RN17 RSA Παρόμοια με την RN17, υποστηρίζει ιξώδες SAE 0W40.

• GM

1. DEXOS 1 Αντικατέστησε τις προηγούμενες προδιαγραφές GM6094M, GM4718M και GM-LL-A-025 για τους περισσότερους κινητήρες βενζίνης GM. Ταυτόχρονα είναι συμβατή προς τα πίσω και μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε αυτά τα παλαιότερα οχήματα.
2. DEXOS 1. Gen2 Τέθηκε σε ισχύ την 1η Σεπτεμβρίου 2017, απαιτεί νέα σύνθεση λιπαντικών, με πρόσθετα που μειώνουν αισθητά την εμφάνιση κρουστικής καύσης.
3. DEXOS 2 Η πιο πρόσφατη προδιαγραφή για τα οχήματα της GM, είναι συμβατή με τις προηγούμενες προδιαγραφές GM-LL-A-025 και  GM-LL-Β-025.

• Fiat

1. Fiat 9.55535-D2 Για λιπαντικά κινητήρων Diesel με τυπικά χαρακτηριστικά.
2. Fiat 9.55535-M2 Για λιπαντικά με εκτεταμένα διαστήματα αλλαγών, καλύπτει τις ACEA B3-04 / B4-04, GM-LL-B-025.
3. Fiat 9.55535-N2 Για λιπαντικά με πολύ καλά χαρακτηριστικά για υπερτροφοδοτούμενους κινητήρες, ντίζελ και βενζίνης, με εκτεταμένα διαστήματα αλλαγών. Καλύπτει τις ACEA A3 / B4-04.
4. Fiat 9.55535-S1 Για κινητήρες ντίζελ και βενζίνης, με σύστημα επεξεργασίας καυσαερίων, λιπαντικά για οικονομία καυσίμου και εκτεταμένα διαστήματα αλλαγών. Καλύπτει την ACEA C2.
5. Fiat 9.55535-S2 Για κινητήρες βενζίνης, με σύστημα επεξεργασίας καυσαερίων, λιπαντικά για οικονομία καυσίμου και εκτεταμένα διαστήματα αλλαγών. Καλύπτει τις ACEA C3-04, MB 229.51 και API: SM/CF.
6. Fiat 9.55535-GS1 Για βενζινοκινητήρες του FCA Group (Fiat, Alfa Romeo, Lancia). Καλύπτει την ACEA C2, με δείκτη ιξώδους 0W30, mid-SAPS.
7. Fiat 9.55535-DS1 Για πετρελαιοκινητήρες του FCA Group (Fiat, Alfa Romeo, Lancia). Καλύπτει την ACEA C2, με δείκτη ιξώδους 0W30, mid-SAPS.
8. Fiat 9.55535-Z2 Για κινητήρες Euro 5, 0W40 ή 5W40, HTHS > 3.5 mPa, διάστημα αλλαγής 30.000 χλμ./2 χρόνια.
9. Fiat 9.55535-N2 Για κινητήρες Euro 4, 5W40, HTHS > 3.5 mPa, διάστημα αλλαγής 30.000 χλμ./2 χρόνια.
10. Fiat 9.55535-M2 Για κινητήρες Euro 4, 0W40 ή 5W40, HTHS > 3.5 mPa, διάστημα αλλαγής 30.000 χλμ./2 χρόνια.
11. Fiat 9.55535-H3 Για κινητήρες Abarth, 10W-60, HTHS > 3.5 mPa, διάστημα αλλαγής 20.000 χλμ./1 έτος.

Η επιλογή του κατάλληλου λιπαντικού είναι καθοριστική για τη βέλτιστη απόδοσή του και την προστασία του κινητήρα και των εξαρτηµάτων που λιπαίνει.

• DAIMLER AG

1. MB 226.5 Για λιπαντικά βενζινοκινητήρων που τοποθετούνται σε Mercedes και οι κινητήρες προέρχονται από το γκρουπ Renault-Nissan. Η προδιαγραφή αυτή είναι παρόμοια με την MB 229.5.
2. MB 226.51 Βασίζεται στην προδιαγραφή RN0720 της Renault και απευθύνεται σε πετρελαιοκινητήρες με DPF. Τα λιπαντικά αυτά έχουν πολύ καλή θερμική σταθερότητα.
3. MB 229.1 Για βενζινοκινητήρες και πετρελαιοκινητήρες, αντίστοιχη της προδιαγραφής ACEA A2/B2.
4. MB 229.3 Για βενζινοκινητήρες και πετρελαιοκινητήρες, αντίστοιχη των προδιαγραφών ACEA A3 / B3 / B4 και MB 229.1. Πιστοποιεί λάδια 0/ 5 W-x. Καλύπτει μοντέλα μεταξύ 1998 και 2004.
5. MB 229.31 Πολύτυπα low SAPS λάδια, για κινητήρες βενζίνης και πετρελαίου, σε Mercedes-Benz, Smart και Chrysler. Συμβατά με την τεχνολογία Mercedes BlueTEC. Λάδια χαμηλού ιξώδους με μείωση 1,0% στην κατανάλωση σύμφωνα με το τεστ M111 (CEC L-54-T-96). Σε ισχύ από το 2003. Διαστήματα αλλαγής κάθε 15.000 χλμ.
6. MB 229.5 Προδιαγραφή της MB για επιβατικά και ελαφρά φορτηγά. Καλύπτει τις προδιαγραφές ACEA A3, B3 και B4 με κάποιες επιπλέον απαιτήσεις του γκρουπ Daimler AG. Μεγάλα διαστήματα αλλαγής. Συμβατή με την προδιαγραφή 229.3.
7. MB 229.51 Λιπαντικά Low SAPS για πετρελαιοκινητήρες με φίλτρο σωματιδίων. Καλύπτουν κινητήρες με φίλτρο σωματιδίων από U-4 και μετά. Διαστήματα αλλαγής κάθε 20.000 χλμ. Σε ισχύ από το 2005.
8. MB 229.52 Προδιαγραφή λιπαντικών με χαμηλό περιεχόμενο τέφρας, τουλάχιστον 1% καλύτερη οικονομία καυσίμου από την προδιαγραφή MB 229.31 και MB 229.51, καλύτερη σταθερότητα στην οξείδωση και συμβατότητα με βιοκαύσιμα. Όπως και οι προδιαγραφές MB 229.5 και MB 229.51 είναι λιπαντικά long life.
9. MB 229.6 Για βενζινοκινητήρες M 270, 274.
10. MB 229.61 & MB 229.71 Για συγκεκριμένους πετρελαιοκινητήρες με φίλτρο σωματιδίων OM 654, 656.

Η ετικέτα της συσκευασίας του λιπαντικού περιλαµβάνει χρήσιµες πληροφορίες για το προϊόν. Στην µπροστινή όψη, πέρα από τη µάρκα, αναφέρεται το ιξώδες (π.χ. 10W/40), το περιεχόµενο (λίτρα) και η κατηγορία (Ορυκτέλαιο, Συνθετικό, Ηµι-συνθετικό), ενώ στην πίσω όψη αναφέρεται η τυποποίηση SAE (π.χ. 10W/40), η περιγραφή του προϊόντος, η χώρα και η ηµεροµηνία παραγωγής, το περιεχόµενο (λίτρα), η προδιαγραφή κατασκευαστή / αυτοκινητοβιοµηχανίας, οι προδιαγραφές ACEA, API, οι εγκρίσεις κατασκευαστών / αυτοκινητοβιοµηχανίας.

Εάν ο κατασκευαστής ενός οχήµατος προτείνει τη χρήση λιπαντικού που πληροί τη δική του τυποποίηση, η πιο ασφαλής επιλογή είναι το προϊόν που έχει εγκριθεί από τον ίδιο τον κατασκευαστή.

ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΒΑΣΙΛΑΚΗ