Το λιπαντικό, το γνωστό «λάδι» του κινητήρα, όπως έχει επικρατήσει να λέγεται, είναι από τα σηµαντικότερα υγρά -αν όχι το σηµαντικότερο- για έναν κινητήρα εσωτερικής καύσης. Υπάρχουν πολλές κατηγορίες λιπαντικών και η επιλογή της κατάλληλης είναι κρίσιµη για τη λειτουργία του κινητήρα.
Τα λιπαντικά που χρησιµοποιούνται στους κινητήρες αυτοκινήτων προέρχονται από την ανάµειξη βασικών λαδιών και χηµικών προσθέτων. Στα ορυκτέλαια, το βασικό λάδι προέρχεται από τη διύλιση του αργού πετρελαίου.
Όπως συµβαίνει µε τα ορυκτέλαια, τα συνθετικά λιπαντικά είναι επίσης προϊόν ανάµιξης ενός βασικού λαδιού µε πρόσθετα. Η διαφορά στην περίπτωση αυτή, είναι ότι το βασικό λάδι του µίγµατος είναι αποτέλεσµα χηµικής αντίδρασης. Στα συνθετικά βασικά λάδια, έχουµε υλικά χαµηλού µοριακού βάρους που αντιδρούν µεταξύ τους και παράγουν υλικά υψηλότερου µοριακού βάρους µε πολύ συγκεκριµένες λιπαντικές ιδιότητες.
Τα ηµισυνθετικά είναι µίξη δύο τύπων βάσης λιπαντικού (συνήθως 70-80% ορυκτέλαιου και 20-30% συνθετικού λιπαντικού). Είναι καλύτερης ποιότητας από τα ορυκτέλαια, αλλά υστερούν φυσικά σε σχέση µε τα πλήρως συνθετικά.
Η επιλογή του κατάλληλου λιπαντικού, είναι εξαιρετικά σηµαντική για την απρόσκοπτη λειτουργία και τη µακροζωία του κινητήρα. Στο άρθρο αυτό, θα εξετάσουµε τις πιθανές επιλογές µεταξύ των τριών κατηγοριών, ενώ θα περιγράψουµε και τα πλεονεκτήµατα και µειονεκτήµατα του κάθε τύπου.
Ορυκτέλαιο
Το ορυκτέλαιο προέρχεται από αργό πετρέλαιο που έχει εξευγενιστεί για να λειτουργήσει ως λιπαντικό στον κινητήρα ενός αυτοκινήτου. Αυτός ο τύπος λαδιού κινητήρα υπάρχει από το 1866, όταν ο John Ellis ξεκίνησε την εταιρία Continuous Oil Refining Company. Κάποτε, το ορυκτέλαιο ήταν το μοναδικό λιπαντικό που χρησιμοποιούνταν στους κινητήρες των αυτοκινήτων. Σήμερα, αφορά κυρίως σε αυτοκίνητα που έχουν διανύσει πολλά χιλιόμετρα, αφού το ορυκτέλαιο ρέει βραδύτερα από το συνθετικό, παρέχοντας στον φθαρμένο κινητήρα περισσότερη προστασία.
Πλεονεκτήματα
Ενώ οι περισσότεροι τεχνικοί αυτοκινήτων συμφωνούν ότι το συνθετικό είναι -γενικά- ένα πληρέστερο λιπαντικό, υπάρχουν ορισμένα πλεονεκτήματα στη χρήση ορυκτελαίου. Εδώ είναι μερικά που πρέπει να λάβετε υπόψη:
- Προσιτό: Το κόστος των ορυκτελαίων είναι περιορισμένο σε σχέση με αυτό των συνθετικών λαδιών. Έτσι οι αλλαγές λαδιών είναι λιγότερο δαπανηρές, συνολικά.
- Διαθεσιμότητα: Σχεδόν κάθε συνεργείο αυτοκινήτων, πρατήριο καυσίμων και κατάστημα ανταλλακτικών έχει διαθέσιμο ορυκτέλαιο.
- Ιδανικό για παλιούς κινητήρες: Τα παλαιότερα μοντέλα (πριν από το 2000) είχαν σχεδιαστεί για να λειτουργούν ειδικά με ορυκτέλαιο, που τους παρέχει τη σωστή ποιότητα λίπανσης.
- Ιδανικό για φθαρμένους κινητήρες: Επειδή το λάδι ρέει πιο αργά, μπορεί να παρατείνει τη διάρκεια ζωής ενός κινητήρα ενός οχήματος που έχει διανύσει πολλά χιλιόμετρα.
Μειονεκτήματα
Η λίστα με τα μειονεκτήματα υπερτερεί των θετικών στοιχείων των ορυκτελαίων, καθιστώντας τα συχνά λιγότερο επιθυμητά. Ακολουθούν τα σημαντικότερα από αυτά:
- Περιορισμένη προστασία κινητήρα: Ο σύγχρονος κινητήρας έχει αγωγούς λαδιού μικρής διαμέτρου. Τα ορυκτέλαια ενδεχομένως να μην ρέουν σωστά και να παρέχουν πλημμελή λίπανση.
- Δεν είναι ανθεκτικό στη θερμοκρασία: Το κρύο και η ζέστη επηρεάζουν σημαντικά το ορυκτέλαιο. Οι ψυχρές συνθήκες το καθιστούν πιο παχύρρευστο, ενώ η θερμότητα το κάνει να υποβαθμίζεται και να εξατμίζεται.
- Αυξημένη κατανάλωση: Τα συμβατικά λιπαντικά αποδομούνται γρηγορότερα, οδηγώντας σε μεγαλύτερη κατανάλωση από τον κινητήρα.
- Αυξημένη κατανάλωση καυσίμου: Όσο μεγαλύτερες είναι οι τριβές λόγω πλημμελούς λίπανσης, τόσο αυξάνεται φυσικά και η κατανάλωση καυσίμου.
- Υψηλότερες εκπομπές: Λόγω του προηγούμενου, οι εκπομπές ρύπων είναι επίσης αυξημένες.
- Μικρή διάρκεια ζωής: Η διάρκεια ζωής των ορυκτελαίων είναι περιορισμένη σε σχέση με τις άλλες κατηγορίες λιπαντικών.
Συνθετικής τεχνολογίας
Τα συνθετικά ή συνθετικής τεχνολογίας ή ημισυνθετικά λιπαντικά είναι στην ουσία ένα και το αυτό. Αναφέρονται σε λιπαντικά κινητήρα που χρησιμοποιούν συνδυασμό συνθετικών και ορυκτελαίων. Επειδή δεν υπάρχουν κανονισμοί που καθορίζουν την αναλογία, οι τύποι μπορεί να διαφέρουν αρκετά.
Ένα συνθετικής τεχνολογίας λιπαντικό έχει μεγαλύτερο κόστος από το ορυκτέλαιο, αλλά θα διαρκέσει περισσότερο. Και αντίστοιχα, μπορεί να είναι υποδεέστερο του πλήρως συνθετικού, αλλά κοστίζει λιγότερο.
Πλεονεκτήματα
Υπάρχουν πολλά πλεονεκτήματα στην επιλογή λιπαντικών συνθετικής τεχνολογίας έναντι των ορυκτελαίων:
- Χαμηλότερο κόστος από το ημισυνθετικό: Μπορείτε να έχετε αρκετά (αν και όχι όλα) από τα οφέλη του πλήρως συνθετικού, σε πιο προσιτή τιμή.
- Αυξημένη οικονομία καυσίμου: Με την βέλτιστη λίπανση του κινητήρα και, συνακόλουθα, με λιγότερες τριβές, η κατανάλωση θα είναι μειωμένη, πάντα σε σχέση με τη χρήση ορυκτελαίου.
- Μειωμένες εκπομπές: Όσο περιορισμένη είναι η κατανάλωση καυσίμου, τόσο χαμηλότερες είναι και οι εκπομπές ρύπων.
- Μεγαλύτερη διάρκεια ζωής: Τα χρονικά διαστήματα αλλαγής λαδιών είναι αυξημένα.
Μειονεκτήματα
Υπάρχουν ορισμένα προβλήματα με τα ημισυνθετικά λιπαντικά που είναι σημαντικό να τα τονίσουμε:
- Μεγαλύτερο κόστος σε σχέση με τα ορυκτέλαια.
- Υποδεέστερη λίπανση συγκριτικά με τα πλήρως συνθετικά.
Πλήρως συνθετικά
Τα συνθετικά λιπαντικά δημιουργήθηκαν για πρώτη φορά από μια ομάδα Γερμανών επιστημόνων κατά τη δεκαετία του 1930 και χρησιμοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια του πολέμου. Ωστόσο δεν υπήρξαν ιδιαίτερα δημοφιλή στην μεταξύ των κατασκευαστών αυτοκινήτων, μέχρι τη δεκαετία του ‘70.
Επειδή τα συνθετικά λιπαντικά κινητήρων είναι σχεδιασμένα εργαστηριακά, μπορούν να περιλαμβάνουν μια ποικιλία πρόσθετων. Κατά συνέπεια, κάθε εταιρεία παράγει μια μοναδική σύνθεση, διαφορετική από αυτές των άλλων πλήρως συνθετικών λιπαντικών.
Πλεονεκτήματα
Τα σημαντικότερα πλεονεκτήματα των πλήρως συνθετικών λιπαντικών είναι:
- Σχεδιασμένα για τα σύγχρονα αυτοκίνητα: Οι εταιρίες αυτοκινήτων κατασκευάζουν εδώ και αρκετά χρόνια, κινητήρες που αποδίδουν καλύτερα με πλήρως συνθετικά λιπαντικά. Αυτή η σύνθεση είναι ιδανική για μηχανικά σύνολα με μεταβλητό χρονισμό βαλβίδων, άμεσο ψεκασμό, υπερσυμπιεστές και στροβιλοσυμπιεστές.
- Μεγαλύτερη χημική σταθερότητα: Η μοναδική σύνθεση βελτιώνει σημαντικά την απόδοση του κινητήρα.
- Βέλτιστα χαρακτηριστικά σε μεγαλύτερο εύρος θερμοκρασιών: Τα συνθετικά λάδια έχουν σωστή απόδοση σε χαμηλές και υψηλές θερμοκρασίες και επιδεικνύουν εξαιρετική θερμική αντοχή.
- Μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα μεταξύ των προγραμματισμένων αλλαγών λιπαντικού.
- Λιγότερες εναποθέσεις κινητήρα και καθαρότερος κινητήρας.
Μειονεκτήματα
Φυσικά, δεν είναι όλα τέλεια με τα πλήρως συνθετικά λιπαντικά κινητήρα. Τα βασικότερα μειονεκτήματα είναι:
- Υψηλότερο κόστος.
- Επιβλαβές για παλαιότερους κινητήρες: Τα πλήρως συνθετικά λιπαντικά δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται σε παλαιότερους κινητήρες, αφού ενδεχομένως να επηρεάσουν τις τσιμούχες, οδηγώντας σε δαπανηρή ζημιά.
Η επιλογή
Αναμφίβολα για την επιλογή του τύπου του λιπαντικού γιά ένα κινητήρα, σεβόμαστε πρωτίστως τις συστάσεις του κατασκευαστή. Πέρα από αυτό όμως, υπάρχουν μερικοί παράγοντες που θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη:
- Ηλικία αυτοκινήτου: Σε ένα σύγχρονο αυτοκίνητο που έχει στο ενεργητικό του λίγα χιλιόμετρα, θα πρέπει να προτιμίσετε ένα πλήρως συνθετικό λάδι. Αυτός ο τύπος λαδιού έχει σχεδιαστεί για τους νεότερους κινητήρες, ειδικά όταν είναι εξοπλισμένος με τούρμπο ή μεταβλητό χρονισμό. Αντίθετα, για ένα παλαιότερο, μπορείτε να επιλέξετε κάποιο ορυκτέλαιο. Μπορεί να προσφέρει καλύτερη λίπανση για να παρατείνει τη διάρκεια ζωής του κινητήρα σας.
- Στυλ οδήγησης: Ο τρόπος που οδηγείται ένα αυτοκίνητο επηρεάζει σημαντικά τον κινητήρα. Η οδήγηση σε αστικές συνθήκες, φθείρει σημαντικά τα μηχανικά σύνολα των αυτοκινήτων σε σχέση με τις διαδρομές εκτός πόλης. Στην περίπτωση που διανύετε την συντριπτική πλειονότητα των χιλιομέτρων εντός του αστικού ιστού και -κυρίως- σε συνθήκες κυκλοφοριακού φόρτου θα ήταν καλύτερα να χρησιμοποιήσετε συνθετικό λάδι.
- Κόστος: Ο παράγοντας του κόστους είναι σημαντικός και δεν μπορεί να αποκλειστεί. Και μάλιστα, αναλογιστείτε ότι άλλο είναι το κόστος ανά λίτρο λιπαντικού (ή ανά αλλαγή λαδιών) και άλλο το κόστος ανά διανυθέν χιλιόμετρο. Μπορεί το ορυκτέλαιο να είναι φθηνότερο -με απόλυτα μεγέθη- έναντι του συνθετικού λιπαντικού, αλλά το κόστος μπορεί να αλλάζει εάν συμπεριλάβουμε το διάστημα αλλαγής. Για παράδειγμα, ας υποθέσουμε ότι το κόστος για μια συμβατική αλλαγή λαδιού είναι 50 ευρώ και το διάστημα αλλαγής 5.000 χιλιόμετρα μέχρι την επόμενη αλλαγή. Το κόστος ανά χιλιόμετρο είναι 0,01 ευρώ. Από την άλλη πλευρά, με 100 ευρώ κόστος για μια υποθετική αλλαγή λαδιού πλήρως συνθετικού, που μπορεί να διαρκέσει για 20.000 χιλιόμετρα, η δαπάνη ανά χιλιόμετρο περιορίζεται στα 0,005 ευρώ. Κάντε λοιπόν τις μαθηματικές πράξεις προτού υποθέσετε ότι το συμβατικό λάδι εξοικονομεί χρήματα.
