Συντήρηση του συστήματος κλιματισμού

Καθώς πλησιάζει το καλοκαίρι, όλοι οι χρήστες αυτοκινήτων ελέγχουν το σύστημα κλιματισμού, διότι, χωρίς την αποτελεσματική λειτουργία του, η οδήγηση σε θερμές χώρες, όπως η Ελλάδα, σημαίνει πρόσθετη κόπωση, γεγονός που, πέρα από την άνεση, έχει αντίκτυπο και στον τομέα της ασφάλειας.

Το σύστημα του κλιματισμού ή Air Condition είναι ένα απλό κύκλωμα μεταφοράς θερμότητας, παρόμοιο με το κύκλωμα ψύξης του κινητήρα του αυτοκινήτου. Η διαφορά βρίσκεται στην εξαιρετικά χαμηλή θερμοκρασία βρασμού του ψυκτικού υγρού, που χρησιμοποιείται, στην προκειμένη περίπτωση, για να μεταφέρει τη θερμότητα από το εσωτερικό του αυτοκινήτου στο περιβάλλον.

Το υγρό απορροφά θερμότητα, όταν μεταβάλλεται η μορφή του από υγρή σε αέρια. Συνεπώς, το ψυκτικό υγρό μπαίνει στην εβαπορέτα σαν υγρό χαμηλής πίεσης. Μειώνοντας την πίεση σε ένα υγρό, μειώνεται επίσης και το σημείο βρασμού του.

Έτσι, ένα χαμηλής πίεσης υγρό «βράζει» και δημιουργεί χαμηλής πίεσης ατμό, καθώς περνά μέσα από την εβαπορέτα. Με τη βοήθεια ενός ανεμιστήρα, ο αέρας περνά μέσα από τις κυψέλες της και η θερμοκρασία του μειώνεται, ώστε να πραγματοποιηθεί η θέρμανση του ψυκτικού ρευστού. Ο κρύος πια αέρας εισέρχεται στην καμπίνα των επιβατών.

Οι ατμοί από την εβαπορέτα οδηγούνται στο κομπρεσέρ ή συμπιεστή, που παίρνει κίνηση από τον στροφαλοφόρο. Είναι μία αντλία που συμπιέζει τους ατμούς, ώστε να τους συμπυκνώσει πάλι σε υγρό.

Μία μικρή ποσότητα ατμών μπορεί να μετατραπεί σε υγρό στο κομπρεσέρ, παρόλο που η μεγαλύτερη ποσότητα ατμών περνά στον συμπυκνωτή με υψηλή πίεση. Ο συμπυκνωτής ή κοντένσερ (condenser), αποτελείται από σωληνάκια και ψύκτρες, ώστε να αποβάλλει τη θερμότητα στο ρεύμα του αέρα. Τοποθετείται, συνήθως, εμπρός από το ψυγείο του αυτοκινήτου και αποβάλλει θερμότητα στο περιβάλλον, μειώνοντας τη θερμοκρασία του ψυκτικού ρευστού, συμπυκνώνοντάς το σε υγρό υψηλής πίεσης.

Το υγρό, στη συνέχεια, φτάνει στο φίλτρο-αφυγραντή, όπου φιλτράρεται και αποθηκεύεται. Μέσα στο φίλτρο υπάρχει ένα υγροσκοπικό υλικό (silica gel) που διατηρεί την υγρασία.

Τέλος, υπάρχει και η εκτονωτική βαλβίδα που βρίσκεται στην είσοδο της εβαπορέτας. Από αυτή μετράται και ρυθμίζεται η ροή του ψυκτικού ρευστού υψηλής πίεσης προς την εβαπορέτα. Ένας ευαίσθητος βολβός ρυθμίζει ένα διάφραγμα που, με τη σειρά του, ελέγχει ένα πειράκι που ανοίγει και κλείνει μία δίοδο στη βαλβίδα.

Εκτός από το σύστημα που περιγράφεται, υπάρχουν και άλλα, όπως το σύστημα με σωλήνα σταθερού ανοίγματος αντί για εκτονωτική βαλβίδα, αλλά δεν χρησιμοποιούνται ευρέως.

Ο κύκλος ψύξης

Κύκλος ψύξης καλείται μία σειρά διαδοχικών φάσεων από τις οποίες πρέπει να περάσει το ψυκτικό ρευστό ή μέσο, προκειμένου να αφαιρέσει θερμότητα από τον ψυχόμενο χώρο και στη συνέχεια, αφού αποβάλλει τη θερμότητα αυτή προς το μέσο συμπύκνωσης, να μπορεί να χρησιμοποιηθεί και πάλι στο κύκλωμα.

Για να ολοκληρωθεί ένας κύκλος ψύξης, το ψυκτικό ρευστό πρέπει να περάσει από 4 διαδοχικά στάδια: ατμοποίηση, συμπίεση, συμπύκνωση, εκτόνωση.

Κατά το στάδιο της ατμοποίησης, το ψυκτικό ρευστό, εισερχόμενο στην εβαπορέτα, αρχίζει να εξατμίζεται, απορροφώντας θερμότητα από τον ψυχόμενο χώρο.

Κατά το στάδιο της συμπίεσης, το αναρροφούμενο από τον συμπιεστή υπέρθερμο ψυκτικό ρευστό (χαμηλής θερμοκρασίας και πίεσης) συμπιέζεται και αυξάνεται η πίεση και η θερμοκρασία του.

Κατά το στάδιο της συμπύκνωσης, το υπέρθερμο ψυκτικό ρευστό (υψηλής θερμοκρασίας και πίεσης), εξερχόμενο από τον συμπιεστή, οδηγείται, με τη γραμμή κατάθλιψης, στον συμπυκνωτή, όπου, αποβάλλοντας τη θερμότητα προς το μέσο συμπύκνωσης, υγροποιείται.

Κατά το στάδιο της εκτόνωσης, το υψηλής πίεσης και θερμοκρασίας ψυκτικό ρευστό εισέρχεται στην εκτονωτική βαλβίδα, όπου μειώνεται η πίεση και η θερμοκρασία του στα επίπεδα πίεσης και θερμοκρασίας του εξατμιστή.

Η συντήρηση

Η συντήρηση του συστήματος κλιματισμού δεν έχει πολλές απαιτήσεις. Γίνεται με βάση τον χρόνο και όχι τα χιλιόμετρα. Οι εργασίες συντήρησης του συστήματος κλιματισμού γίνονται, συνήθως, κατά τη διάρκεια της Άνοιξης, καθώς υπάρχουν υψηλές απαιτήσεις από αυτό κατά τους καλοκαιρινούς μήνες.

• Μία φορά τον χρόνο, πρέπει να αλλάζουμε το φίλτρο αέρα καμπίνας και να πραγματοποιούμε έλεγχο καλής λειτουργίας με μέτρηση θερμοκρασιών. Εάν κατά τους ελέγχους αυτούς βρεθεί κάτι ελαττωματικό, τότε γίνεται η αντίστοιχη επισκευή.
• Μία φορά κάθε 2 χρόνια πρέπει να γίνει συμπλήρωση του ψυκτικού ρευστού που έχει διαρρεύσει. Στα συστήματα κλιματισμού όλων των αυτοκινήτων, μία διαρροή 50 με 100 cc από ψυκτικό ρευστό ανά έτος θεωρείται φυσιολογική. Άρα, κάθε 24 μήνες πρέπει να γίνει ανάκτηση του υπάρχοντος ψυκτικού και συμπλήρωση με τη σωστή ποσότητα.
• Τέλος, το φίλτρο – αφυγραντήρας χρειάζεται αντικατάσταση κάθε 2 με 3 χρόνια, ανάλογα με τον κατασκευαστή. Δυστυχώς, οι κατασκευαστές αυτοκινήτων δεν προβλέπουν τέτοια αντικατάσταση στα πλαίσια της τακτικής συντήρησης. Η αντικατάσταση, λοιπόν, γίνεται αφού ο μηχανικός διαγνώσει πρόβλημα σε αυτό το εξάρτημα.

Έλεγχος της απόδοσης

Προκειμένου να ελέγξετε την απόδοση του συστήματος κλιματισμού, ακολουθήστε τα παρακάτω βήματα:

1. Ελέγξτε τη θερμοκρασία στον σωλήνα εξόδου του εξατμιστή.
2. Ανοίξτε όλα τα παράθυρα.
3. Θέστε την κατανομή αέρα στη θέση ξεπαγώματος/πίνακα οργάνων και ανοίξτε όλα τα πτερύγια εξαερισμού.
4. Μην ενεργοποιήσετε την επανακυκλοφορία αέρα.
5. Επιλέξτε τις μικρότερες βαθμίδες του διακόπτη του ανεμιστήρα.
6. Επιλέξτε τη χαμηλότερη θερμοκρασία.
7. Συνδέστε τον αισθητήρα θερμοκρασίας στον σωλήνα εξόδου ψυκτικού της εβαπορέτας. Ο αισθητήρας θερμοκρασίας θα πρέπει να τοποθετηθεί όσο το δυνατόν πιο κοντά στην εβαπορέτα.
8. Βάλτε μπροστά τον κινητήρα, αφήστε τον να λειτουργήσει στο ρελαντί και θέστε σε λειτουργία το σύστημα κλιματισμού.
9. Μετά από τρία λεπτά, μετρήστε τη θερμοκρασία του σωλήνα εξόδου ψυκτικού.

Η ένδειξη της θερμοκρασίας θα πρέπει να είναι σύμφωνη με το διάγραμμα:

Οπτικός έλεγχος

Ο ευκολότερος και, συχνά, πιο αποτελεσματικός έλεγχος για το σύστημα κλιματισμού γίνεται με οπτική επιθεώρηση των εξαρτημάτων του συστήματος.

• Επιθεωρήστε οπτικά το σύστημα κλιματισμού για διαρροές ψυκτικού, κατεστραμμένο συμπλέκτη συμπιεστή, μη φυσιολογική τάση ή/και κατάσταση ιμάντα μετάδοσης κίνησης συμπιεστή, βουλωμένο σωλήνα αποστράγγισης εξατμιστή, φραγμένα πτερύγια συμπυκνωτή, αποσυνδεδεμένα ή σπασμένα καλώδια, καμένες ασφάλειες, διαβρωμένες συνδέσεις και κακή μόνωση.
• Αναζητήστε σημάδια ζημιάς, ρωγμών, διαρροής ή φθοράς κατά μήκος όλων των σωλήνων του ψυκτικού, των εύκαμπτων σωλήνων και των εξαρτημάτων.
• Εξετάστε την τροχαλία του συμπλέκτη και τις τροχαλίες για σωστή ευθυγράμμιση και σημάδια φθοράς.
• Επιθεωρήστε τον ιμάντα μετάδοσης κίνησης για φθορά και σωστή τάνυση.
• Βεβαιωθείτε ότι οι βάσεις του συμπιεστή και οι βίδες στερέωσης είναι καλά σφιγμένες και χωρίς ρωγμές, φθορά ή ζημιές.
• Ελέγξτε προσεκτικά την πλεξούδα καλωδίωσης και τις ηλεκτρικές συνδέσεις για σημάδια φθοράς ή διάβρωσης.
• Επιθεωρήστε το μπροστινό μέρος του συμπυκνωτή για λυγισμένα πτερύγια ή ξένα υλικά (βρωμιά, φύλλα κ.λπ.). Εάν κάποια πτερύγια ψύξης είναι λυγισμένα, ισιώστε τα προσεκτικά. Μπορείτε να αφαιρέσετε τυχόν υπολείμματα με μία σκληρή βούρτσα.

Μετά τον οπτικό έλεγχο, ξεκινήστε τον κινητήρα και γυρίστε το σύστημα κλιματισμού στην υψηλότερη θέση. Συχνά, ο έλεγχος για ιδιαίτερους θορύβους και ήχους μπορεί να οδηγήσει σε σωστή διάγνωση. Για παράδειγμα:

1. Ένας θόρυβος στην τροχαλία του συμπιεστή, συνήθως, υποδηλώνει φθαρμένο ή ιμάντα που πατινάρει.
2. Ένας θόρυβος, όταν εμπλέκεται ο συμπλέκτης του συμπιεστή, συνήθως, υποδηλώνει φθαρμένο ρουλεμάν συμπλέκτη.
3. Ένας δυνατός ήχος ή κρότος που προέρχεται από τον συμπιεστή υποδηλώνει εσωτερική φθορά.
4. Το τρίξιμο ή η δόνηση του ηλεκτρικού ανεμιστήρα ψύξης είναι σημάδια βλάβης.
5. Οι περίεργοι και μη καθορισμένοι θόρυβοι χτυπήματος είναι, συνήθως, ενδεικτικοί λανθασμένων πιέσεων στο σύστημα.

Έλεγχος θερμοκρασιών

Με το κύκλωμα του συστήματος κλιματισμού σε λειτουργία, είναι εύκολο να διαπιστώσουμε εάν αυτό λειτουργεί αποδοτικά. Η σωστή διαδικασία μετατροπής από τη μία κατάσταση στην άλλη, από αέρια σε υγρή μορφή και αντίστροφα, μπορεί να επαληθευτεί μετρώντας τη θερμοκρασία σε κάποια σημεία της σωλήνωσης.

Όσον αφορά τον έλεγχο των θερμοκρασιών στο σύστημα, τα εξαρτήματα στην πλευρά της χαμηλής πίεσης πρέπει, κανονικά, να είναι δροσερά ή κρύα, ενώ τα εξαρτήματα στην πλευρά της υψηλής πίεσης πρέπει, κανονικά, να είναι ζεστά.

Για τον συγκεκριμένο έλεγχο μπορούμε να ακουμπήσουμε με το χέρι μας αυτά τα σημεία ή να χρησιμοποιήσουμε ένα θερμόμετρο υπέρυθρης ακτινοβολίας. Παλαιότερα, ο έλεγχος γινόταν με την αφή, πράγμα που ήταν επικίνδυνο, καθώς, σε κάποιες περιπτώσεις, οι σωλήνες μπορεί να είναι ιδιαίτερα θερμοί και να προκαλέσουν εγκαύματα. Σήμερα, χρησιμοποιούμε θερμόμετρο που, εκτός από την αίσθηση θερμό/κρύο, μας επιτρέπει ακριβή έλεγχο με τιμές θερμοκρασίας.

• Ο σωλήνας από τον συμπιεστή μέχρι τον εξατμιστή πρέπει να είναι θερμός, περίπου 80°C.
• Ο σωλήνας από τον συμπυκνωτή μέχρι την εκτονωτική βαλβίδα ή τον τριχοειδή σωλήνα πρέπει να είναι ζεστός και σε θερμοκρασία σχετικά μικρότερη, δηλαδή γύρω στους 50°C.
• Ο σωλήνας από την εβαπορέτα μέχρι τον συμπιεστή πρέπει να είναι κρύος. Εάν υπάρχει πάγος στην έξοδο της εβαπορέτας, είναι ένδειξη προβλήματος που αφορά την εκτονωτική βαλβίδα ή τον τριχοειδή σωλήνα. Εάν η έξοδος της εβαπορέτας είναι ζεστή, το πρόβλημα μπορεί να είναι μικρή ποσότητα ψυκτικού ή καθόλου ψυκτικό στο σύστημα ή έλλειψη πίεσης.
• Μετρήστε τη θερμοκρασία πριν και μετά το φίλτρο. Δεν πρέπει να υπάρχει μεγάλη διαφορά θερμοκρασίας. Εάν ο σωλήνας μεταξύ φίλτρου και συμπυκνωτή είναι ψυχρότερος, η ποσότητα του ψυκτικού ρευστού είναι λιγότερη από όσο πρέπει. Εάν είναι ψυχρότερος ο σωλήνας μεταξύ φίλτρου και εκτονωτικής βαλβίδας, τότε η ποσότητα του ψυκτικού ρευστού είναι μεγαλύτερη από την προβλεπόμενη. Εάν υπάρχει πάγος στο φίλτρο, σημαίνει ότι υπάρχει φραγμός.

ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ: Ενδέχεται να προκληθούν οσμές από έναν βουλωμένο σωλήνα αποστράγγισης, ο οποίος κάνει το νερό να συγκεντρώνεται στη βάση της εβαπορέτας. Σε αυτό το νερό μπορεί να αναπτυχθούν βακτήρια, δημιουργώντας οσμές, οι οποίες στη συνέχεια διοχετεύονται, μέσω του συστήματος, στην καμπίνα των επιβατών.

Μετρήσεις πιέσεων

Από τη στιγμή που η απόδοση του όλου συστήματος εξαρτάται, σε μεγάλο βαθμό, από τις πιέσεις οι οποίες επικρατούν στα διάφορα σημεία του κυκλώματος, τα μανόμετρα είναι απαραίτητα. Η διάταξη των δύο μανομέτρων σε σετ που χρησιμοποιούνται από τους ψυκτικούς είναι η πιο βολική διάταξη από εργονομική άποψη.

Το μανόμετρο για τη χαμηλή πίεση πρέπει να μετρά μέχρι 250psi ή 30 inHg, και της υψηλής 500psi ή 60 inHg. Στην πραγματικότητα θα χρησιμοποιήσουμε το πρώτο για μετρήσεις μέχρι 80psi και το δεύτερο για μετρήσεις μέχρι 400psi.

• Δύο χρωματιστοί σωλήνες χρησιμεύουν για τη σύνδεση των σωλήνων με την υψηλή και χαμηλή πίεση.
• Ο κεντρικός σωλήνας χρησιμεύει για την εξαέρωση του κυκλώματος, για το γέμισμα ή για να κάνουμε κενό.
• Οι βαλβίδες που υπάρχουν στο σετ, μας επιτρέπουν να χρησιμοποιήσουμε τα μανόμετρα μόνο για να δούμε πιέσεις ή για να επικοινωνήσει η κάθε πλευρά με τον κεντρικό σωλήνα.

Με κλειστές τις βαλβίδες χαμηλής και υψηλής πίεσης, συνδέστε τους δύο σωλήνες στις αντίστοιχες βαλβίδες Service. Κάνετε σύντομη εξαέρωση και δείτε στα μανόμετρα τις πιέσεις.

Σε κανονικές θερμοκρασίες, οι πιέσεις πρέπει να είναι περίπου 1.5 με 2.0 bar στην πλευρά της χαμηλής και 14.5 με 16.0 bar στην πλευρά της υψηλής.

Οι παραπάνω τιμές διαφέρουν ανάλογα με τις εξωτερικές θερμοκρασίες και φαίνονται στον σχετικό πίνακα:

Όταν οι πιέσεις διαφέρουν από τις παραπάνω, υπάρχει κάποια βλάβη. Ας δούμε τέτοια χαρακτηριστικά παραδείγματα:

• Τιμή Χαμηλής πίεσης: πολύ υψηλή | Τιμή Υψηλής πίεσης: πολύ χαμηλή

Πιθανές αιτίες

1. Ελαττωματικός συμπιεστής – συνήθως ελαττωματικές βαλβίδες.
2. Ανάποδη σύνδεση των σωλήνων αναρρόφησης και πίεσης στον συμπιεστή.
3. Ο μαγνητικός συμπλέκτης του συμπιεστή δεν εμπλέκεται, ή πατινάρει.
4. Η βαλβίδα εκτόνωσης είναι μπλοκαρισμένη στην ανοιχτή θέση.

• Τιμή Χαμηλής πίεσης: χαμηλή | Τιμή Υψηλής πίεσης: χαμηλή

Πιθανές αιτίες

1. Πολύ χαμηλή στάθμη ψυκτικού.
2. Φραγμένη ή μπλοκαρισμένη εκτονωτική βαλβίδα.
3. Φραγμός στο κύκλωμα μεταξύ αφυγραντήρα και εξατμιστή.
4. Φραγμός στην πλευρά της υψηλής πίεσης.
5. Πολύ χαμηλές θερμοκρασίες περιβάλλοντος, κάτω από 0°C.

• Τιμή Χαμηλής πίεσης: πολύ υψηλή | Τιμή Υψηλής πίεσης: πολύ υψηλή

Πιθανές αιτίες

1. Υπερπλήρωση συστήματος με ψυκτικό.
2. Βλάβη στην ηλεκτρονική μονάδα ελέγχου.
3. Φραγμός εσωτερικά ή εξωτερικά στον συμπυκνωτή.
4. Φραγμός στην πλευρά υψηλής πίεσης (μεταξύ συμπιεστή και αφυγραντήρα).
5. Ελαττωματικός πρεσσοστάτης.
6. Αστοχία στο βεντιλατέρ.
7. Εξωτερική θερμοκρασία πάνω από 40°C.

• Τιμή Χαμηλής πίεσης: πολύ υψηλή | Τιμή Υψηλής πίεσης: κανονική έως υψηλή | Άλλα συμπτώματα: κραδασμοί στο κομπρεσέρ

Πιθανές αιτίες

1. Υπερβολική ποσότητα ψυκτικού.
2. Εκτονωτική βαλβίδα (κολλημένη στην ανοικτή θέση).

• Τιμή Χαμηλής πίεσης: χαμηλή | Τιμή Υψηλής πίεσης: κανονική ή υψηλή | Άλλα συμπτώματα: πάγος στον σωλήνα εβαπορέτας εκτονωτικής βαλβίδας

Πιθανές αιτίες

1. Παγοφραγμός στην εκτονωτική βαλβίδα.
2. Φραγμένος τριχοειδής σωλήνας.
3. Χαμηλή ποσότητα από ψυκτικό ρευστό φτάνει στην εβαπορέτα.

• Τιμή Χαμηλής πίεσης: χαμηλή | Τιμή Υψηλής πίεσης: χαμηλή έως κανονική | Άλλα συμπτώματα: πάγος στο φίλτρο

Πιθανές αιτίες

1. Φραγμός στην πλευρά της υψηλής πίεσης.
2. Φίλτρο.
3. Δεν φτάνει στην εβαπορέτα επαρκής ποσότητα ψυκτικού ρευστού.

ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΒΑΣΙΛΑΚΗ