Πολλές φορές χρησιµοποιείται ο όρος «ιµιτασιόν», ως η εύκολη λύση, για να χαρακτηρίσει - περιγράψει ακόµα και ένα ποιοτικό ανταλλακτικό το οποίο µπορεί και να προέρχεται από το εργοστάσιο που έχει κατασκευάσει το αντίστοιχο εξάρτηµα Πρώτης Τοποθέτησης του αυτοκινήτου. Αυτό έχει ως αποτέλεσµα αφενός να µην πληροφορείται σωστά ο πελάτης και αφετέρου να υποτιµάται το κύρος της επιχείρησής σας και γενικότερα ο κλάδος, καθώς ο συγκεκριµένος όρος παραπέµπει σε χαµηλής ποιότητας προϊόντα.
Ο όρος «imitation» αποδίδεται στα ελληνικά ως αντίγραφο, αποµίµηση, αλλά και πλαστό – παραχαραγµένο. Στον χώρο του αυτοκινήτου, αρχικά χρησιµοποιήθηκε από φανοποιούς για τα ανταλλακτικά που κατασκεύαζαν διάφοροι ανώνυµοι κατασκευαστές για κάποιο µοντέλο και δεν εφάρµοζαν σωστά. Η λέξη αυτή έφερνε στο νου προϊόντα χαµηλής ποιότητας. Στη συνέχεια, χρησιµοποιήθηκε σε πολλές περιπτώσεις και από τους εισαγωγείς αυτοκινήτων για τα ανταλλακτικά που δεν πωλούνταν µέσα από το δίκτυό τους, ανεξαρτήτως ποιότητας.
Με τον καιρό εξελίχθηκε ως ένας όρος «βολικός» και έγινε αναγνωρίσιµος από τον καταναλωτή, χαρακτηρίζοντας όλα τα ανταλλακτικά που δεν φέρουν το σήµα της αυτοκινητοβιοµηχανίας. Δεν είναι όµως έτσι! Ο όρος συνδέεται µε έννοιες όπως φτηνό, ανώνυµο, χωρίς εγγύηση ποιότητας και δεν συνάδει µε την πραγµατική εικόνα της συντριπτικής πλειοψηφίας των προϊόντων που µπορεί να βρει κανείς στην ελεύθερη αγορά.
Η σηµερινή νοµοθεσία, στα πλαίσια της προστασίας του καταναλωτή, επιβάλλει τη χρήση όρων που βοηθούν τον µέσο οδηγό να καταλάβει την ποιότητα του ανταλλακτικού και ο µηχανικός θα πρέπει να σέβεται αυτή την ορολογία, για το συµφέρον του συνεργείου και του πελάτη του.
Η αγορά του κλάδου των ανταλλακτικών προσφέρει πολλές επιλογές, όσον αφορά την προέλευση των προϊόντων, την ποιότητα και την τιμή τους. Κάθε φορά που απαιτείται η αντικατάσταση ενός εξαρτήματος, ο μηχανικός καλείται να βρει το κατάλληλο ανταλλακτικό που ταιριάζει στο όχημα, ανάμεσα σε δεκάδες που έχουν κατασκευαστεί από διαφορετικές εταιρείες. Ο στόχος – τις περισσότερες φορές – είναι να προτείνει αυτό που συνδυάζει την καλύτερη ποιότητα στη χαμηλότερη τιμή, ώστε να πετύχει το βέλτιστο αποτέλεσμα και την ικανοποίηση του πελάτη.
Η ποικιλία των επιλογών, ωστόσο, είναι τεράστια και πρέπει να είναι σαφές στον πελάτη, ο οποίος δεν είναι εξοικειωμένος με τη συγκεκριμένη αγορά, γιατί μπορεί να του προτείνεται ένα ανταλλακτικό που δεν είναι από την εταιρεία που έχει ορίσει ο κατασκευαστής του αυτοκινήτου, αλλά σε πολλές περιπτώσεις είναι ίδιο ή και καλύτερο από αυτό.
Μία από τις κυριότερες νοµικές ρυθµίσεις για το ελεύθερο εµπόριο ανταλλακτικών, τα τελευταία χρόνια, είναι ο ορισµός των «γνήσιων ανταλλακτικών».
Η χρήση του όρου ταλαιπώρησε τα ελεύθερα συνεργεία για αρκετό διάστημα, όμως σήμερα τα δεδομένα έχουν αλλάξει. Για πολλά χρόνια οι αυτοκινητοβιομηχανίες και οι αντιπρόσωποί τους εκμεταλλεύονταν τον όρο «γνήσιο ανταλλακτικό». Ένα τακάκι του «Χ» κατασκευαστή συσκευασμένο στο κουτί της αυτοκινητοβιομηχανίας μπορεί να κόστιζε πολύ περισσότερο, σε κάποιες περιπτώσεις τα διπλά ή και τα τριπλά από ό,τι εάν ήταν σε κουτί του κατασκευαστή του ανταλλακτικού.

Επιπλέον, ο κατασκευαστής του αυτοκινήτου απαιτούσε τη χρήση ανταλλακτικών με τη δική του συσκευασία, για να ισχύει η εγγύηση, και ο μεγάλος αδικημένος ήταν ο ιδιοκτήτης του αυτοκινήτου.
Από το 2002, η Ευρωπαϊκή Ένωση, στα πλαίσια της προστασίας του καταναλωτή, έχει παρέμβει σε πολλά θέματα που αφορούν τις διαδικασίες μετά την πώληση του αυτοκινήτου. Αυτό περιλαμβάνει και τον τομέα των ανταλλακτικών, καθώς και τη χρησιμοποιούμενη ονοματολογία.
Ο κανονισμός BER (Block Exemption Regulation) 1400/2002, που αντικαταστάθηκε από τον 461/2010, αφορά τις κάθετες συμφωνίες και τις εναρμονισμένες πρακτικές στον τομέα της αυτοκινητοβιομηχανίας. Ο νέος κανονισμός αποτέλεσε μία βελτιωμένη συνέχεια του προηγούμενου και σηματοδότησε εξελίξεις στη διακίνηση των ανταλλακτικών.
Βασικός στόχος της Επιτροπής, όσον αφορά την πολιτική ανταγωνισµού για την αυτοκινητοβιοµηχανία, είναι να προστατεύει την πρόσβαση των κατασκευαστών ανταλλακτικών αυτοκινήτων στη δευτερογενή αγορά.
Έτσι, προβλέπεται τα ανταγωνιστικά σήματα ανταλλακτικών να διατίθενται στους ανεξάρτητους και στους εξουσιοδοτημένους επισκευαστές, καθώς και στους χονδρεμπόρους ανταλλακτικών.
Πρώτη Τοποθέτηση – Παραγωγή
Μία αυτοκινητοβιοµηχανία µπορεί να κατασκευάζει η ίδια εξαρτήµατα ή να κατασκευάζει κάποιος άλλος γι’ αυτήν. Αυτό αφορά την Πρώτη Τοποθέτηση στη γραµµή παραγωγής. Όσον αφορά τους προµηθευτές της, αυτοί χαρακτηρίζονται ως:
- ΟΕΜ (Original Equipment Manufacturer): Χαρακτηρίζεται ο προµηθευτής που κατασκευάζει συγκεκριµένο εξάρτηµα Πρώτης Τοποθέτησης για τη γραµµή παραγωγής του αυτοκινήτου.
- OES (Original Equipment Supplier): Ο προµηθευτής που έχει συνάψει συνεργασία µε αυτοκινητοβιοµηχανίες για την παραγωγή εξαρτηµάτων και ανταλλακτικών µε το σήµα της αυτοκινητοβιοµηχανίας.
Ανταλλακτικά – Εξαρτήµατα
Ως ανταλλακτικά ορίζονται «τα αγαθά που προορίζονται να τοποθετηθούν ή να συναρµολογηθούν σε ένα αυτοκίνητο για να αντικαταστήσουν συστατικά µέρη του αυτοκινήτου, περιλαµβανοµένων των – αναγκαίων για τη λειτουργία του αυτοκινήτου – λιπαντικών, µε την εξαίρεση των καυσίµων».
OE – Original Equipment
Εξαρτήματα Πρώτης Τοποθέτησης: Είναι αυτά που χρησιμοποιούνται από τον κατασκευαστή του αυτοκινήτου στη γραμμή συναρμολόγησης.
Από εκεί και πέρα, τα ανταλλακτικά που χρησιμοποιούνται για την επισκευή ενός αυτοκινήτου μπορεί να είναι καινούργια, μεταχειρισμένα ή ανακατασκευής (rebuild ή remanufactured).
Σε ό,τι αφορά τα καινούργια ανταλλακτικά, αυτά χαρακτηρίζονται από τα παρακάτω ακρωνύμια:
OES – Original Equipment Service
Τα ανταλλακτικά OES είναι αυτά που διατίθενται από το επίσημο δίκτυο διανομέων και επισκευαστών των κατασκευαστών αυτοκινήτων με συσκευασία που φέρει το εμπορικό σήμα της κάθε αυτοκινητοβιομηχανίας.
Το ανταλλακτικό αυτό κατασκευάζεται είτε από τον προμηθευτή εξαρτημάτων Πρώτης Τοποθέτησης (ΟΕΜ – Original Equipment Manufacturer) είτε και από άλλον προμηθευτή (OES – Original Equipment Supplier). Στην πορεία δηλαδή και αφού έχει ολοκληρωθεί η κυκλοφορία του οχήματος ή ακόμη και στο στάδιο της παραγωγής του οχήματος, ενδέχεται να υπάρξει αλλαγή ή και δεύτερος προμηθευτής παράλληλα για το ανταλλακτικό.
IAM – Independent AfterMarket
Ανταλλακτικά που διατίθενται από τους προμηθευτές στη δευτερογενή αγορά. Αυτά, με τη σειρά τους, μπορεί να είναι ποιότητας OEM, εφάμιλλης ποιότητας, άλλα ανταλλακτικά.
- Ποιότητας OEM – Original Equipment Manufacturer: παράγονται από την εταιρεία που κατασκεύασε το εξάρτημα που χρησιμοποιήθηκε ως Πρώτη Τοποθέτηση και είναι ίδια με αυτό. Η συσκευασία φέρει το λογότυπο του κατασκευαστή του ανταλλακτικού και προορίζεται για την ανεξάρτητη δευτερογενή αγορά.
- Εφάμιλλης ποιότητας: τα εφάμιλλης ποιότητας είναι γνωστά και ως «matching quality». Παράγονται από κατασκευαστές ανταλλακτικών Πρώτης Τοποθέτησης (Original Equipment Suppliers) ή από άλλους κατασκευαστές ανταλλακτικών. Η συσκευασία τους φέρει το λογότυπο του κατασκευαστή τους και ενδέχεται να είναι ακόμα και ανώτερης ποιότητας από τα ποιότητας ΟΕΜ.
- Άλλα ανταλλακτικά: στην αγορά κυκλοφορούν και ανταλλακτικά από άλλους κατασκευαστές, τα οποία συνήθως είναι πιο οικονομικά. Ενδέχεται να μην πληρούν τις προδιαγραφές που θέτει ο κατασκευαστής και, γι’ αυτόν τον λόγο, ο επισκευαστής οφείλει να γνωρίζει και να ενημερώνει – προειδοποιεί τον πελάτη του.

Ο όρος «Γνήσιο»
Μία από τις σηµαντικότερες ρυθµίσεις της νοµοθεσίας του Block Exemption για το ελεύθερο εµπόριο ανταλλακτικών, είναι ο νέος ορισµός που δόθηκε για τα «γνήσια ανταλλακτικά». Μέχρι τότε ο χαρακτηρισµός «γνήσιο» αφορούσε το σύστηµα διανοµής του κατασκευαστή του αυτοκινήτου. Πλέον, στην κατηγορία των γνήσιων ανταλλακτικών περιλαµβάνονται:
- Τα ανταλλακτικά τα οποία παράγονται από τους κατασκευαστές αυτοκινήτων στις δικές τους µονάδες.
- Τα ανταλλακτικά που κατασκευάζονται από ανεξάρτητους κατασκευαστές και διανέµονται µέσω των κατασκευαστών αυτοκινήτων από το δίκτυο των εξουσιοδοτηµένων συνεργατών τους. Η κάθε αυτοκινητοβιοµηχανία, σε αυτή την περίπτωση, µπορεί να απαιτήσει (κάτι που συνήθως συµβαίνει στην πράξη) τη χρήση του δικού της λογότυπου επάνω στα ανταλλακτικά που διανέµονται µέσω του δικτύου της. Ο κατασκευαστής των ανταλλακτικών, από την άλλη πλευρά, µπορεί ελεύθερα να χρησιµοποιήσει το δικό του λογότυπο στα προϊόντα αυτά, είτε αποκλειστικώς, είτε µε διπλή σήµανση, και να τα διαθέτει και στο ελεύθερο εµπόριο.
- Τα ανταλλακτικά που κατασκευάζονται από κατασκευαστές ανταλλακτικών, είναι εφάµιλλα προς τα εξαρτήµατα που χρησιµοποιήθηκαν σε ένα καινούργιο αυτοκίνητο και διανέµονται στο ελεύθερο εµπόριο ανταλλακτικών. Αυτά φέρουν µόνο το λογότυπο του κατασκευαστή ανταλλακτικών.
Με λίγα λόγια, ο όρος γνήσιο ανταλλακτικό δεν έχει σχέση, πλέον, µε το σύστηµα διανοµής του κατασκευαστή των αυτοκινήτων, αλλά καθορίζεται µε βάση την ποιότητα των ανταλλακτικών.
Εφάµιλλης ποιότητας – Matching quality
Ο κανονισμός BER εισάγει και τον όρο των ανταλλακτικών «εφάμιλλης ποιότητας», ο οποίος έχει ιδιαίτερη σημασία. Ένα τέτοιο ανταλλακτικό πρέπει να έχει εφάμιλλη ποιότητα με το εξάρτημα που χρησιμοποιήθηκε στην Πρώτη Τοποθέτηση. Μπορεί, δηλαδή, να έχει την ίδια ή και καλύτερη ποιότητα από αυτή που χρησιμοποιεί ο κατασκευαστής του αυτοκινήτου.
Η πιστοποίηση της ποιότητας δεν αφορά, τουλάχιστον για τυπικούς λόγους, τα ελεύθερα ανεξάρτητα συνεργεία. Είναι σημαντική, όμως, για τους εξουσιοδοτημένους επισκευαστές, οι οποίοι, όταν αγοράζουν κάποιο ανταλλακτικό εκτός του επίσημου δικτύου, θα πρέπει να αποδείξουν ότι είναι τουλάχιστον εφάμιλλης ή και ανώτερης ποιότητας.
Για να αποφύγουν τυχόν νοµικές εµπλοκές, οι κατασκευαστές ανταλλακτικών θα πρέπει να παρέχουν κάποια πιστοποίηση της ποιότητας των ανταλλακτικών τους, η οποία µπορεί να αναγράφεται στη συσκευασία, να είναι ένα συνοδευτικό έγγραφο, ή και µία ανακοίνωση στο διαδίκτυο.
Από την ύπαρξη αυτών των πιστοποιητικών ποιότητας μπορούν να ωφεληθούν και τα ελεύθερα ανεξάρτητα συνεργεία, καθώς μπορούν να τα επιδείξουν στους πελάτες τους, εάν αμφισβητούν την ποιότητα ενός ανταλλακτικού χαμηλότερης τιμής.
Εγγύηση ανταλλακτικών
Ένα κρίσιμο ζήτημα είναι η εγγύηση των ανταλλακτικών. Πριν από 20 – 30 χρόνια, μόνο τα τότε λεγόμενα «γνήσια ανταλλακτικά» είχαν εγγύηση, η οποία, μάλιστα, δεν είχε ενιαίους κανόνες. Κάποια ανταλλακτικά είχαν εγγύηση, κάποια δεν είχαν, τόσους μήνες ο ένας κατασκευαστής, τόσους μήνες ο άλλος. Επιπλέον, κάποιοι κατασκευαστές – οι περισσότεροι – εξαιρούσαν από το καθεστώς εγγυήσεων τα ανταλλακτικά του ηλεκτρικού κυκλώματος.
Σε ό,τι αφορά την εγγύηση του αυτοκινήτου, είναι απαραίτητο να χρησιμοποιούνται γνήσια ανταλλακτικά, από όπου και αν προέρχονται. Δεν μπορεί ο κατασκευαστής του αυτοκινήτου να απαιτήσει να χρησιμοποιούνται ανταλλακτικά που βρίσκονται σε δική του συσκευασία, εκτός από αυτά που πληρώνει ο ίδιος, όπως ανταλλακτικά για καμπάνιες, ανακλήσεις, κ.λπ..
Σήµερα τα πάντα έχουν αλλάξει. Όλα τα προϊόντα που πωλούνται στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχουν εγγύηση και οι όροι τους ορίζονται από τις ευρωπαϊκές οδηγίες και όχι από την κάθε εταιρεία.
Συµπέρασµα
Και ας έλθουµε στο διά ταύτα. Ο µηχανικός πρέπει να µπορεί να αναγνωρίσει την ποιότητα των ανταλλακτικών µε βάση την προέλευση, να γνωρίζει τους χαρακτηρισµούς, ώστε να είναι σε θέση να ξεχωρίσει ποιο είναι το σωστό προϊόν για τον πελάτη του, αλλά και σε ποια τιµή θα πρέπει να το αγοράσει και να το µεταπωλήσει.
Κατέχοντας αυτή τη γνώση, υπάρχουν δύο βασικά οφέλη για τον µηχανικό:
- Θα είναι σε θέση να αναγνωρίσει τις αποµιµήσεις, οι οποίες, αν χρησιµοποιηθούν, θα τον βάλουν σε περιπέτειες, πλήττοντας το κύρος της επιχείρησης, αλλά και του κλάδου.
- Θα απευθύνεται στους πελάτες του πλέον µε τους σωστούς όρους για τα ανταλλακτικά και όχι µε τον όρο «ιµιτασιόν», όπως πολλοί κάνουν και δηµιουργούν την εντύπωση ότι πρόκειται για µία λύση φτηνή και χαµηλής ποιότητας, αν όχι αποµίµησης.

Ίσως ο πελάτης δεν καταλαβαίνει τις διαφορές, ο επαγγελµατίας µηχανικός, όµως, είναι απαραίτητο να τις γνωρίζει και µε τη σειρά του να εκπαιδεύει και τους πελάτες του.
Εποµένως, έχοντας πληροφορίες για την ποιότητα και µε την ελευθερία που του δίνει η νοµοθεσία για την επιλογή του προϊόντος, χωρίς δεσµεύσεις από τις αυτοκινητοβιοµηχανίες, ο µηχανικός έχει τη δυνατότητα να χρησιµοποιήσει το κατάλληλο ανταλλακτικό για την κάθε εργασία. Έτσι, θα είναι σίγουρος ότι θα πραγµατοποιηθεί µία σωστή επισκευή, στην καλύτερη δυνατή τιµή, επιτυγχάνοντας την ικανοποίηση του πελάτη και δηµιουργώντας µία σχέση εµπιστοσύνης, που είναι άλλωστε και το ζητούµενο.
Η λάθος χρήση του όρου ιµιτασιόν είναι απαράδεκτη από τους µηχανικούς των ελεύθερων συνεργείων της ανεξάρτητης δευτερογενούς αγοράς, καθώς υποτιµά το προϊόν, φέρνοντας υποσυνείδητα την έννοια ενός προϊόντος κατώτερης ποιότητας. Η χρήση των σωστών λέξεων για ένα ανταλλακτικό αφενός, προστατεύει τον πελάτη και αφετέρου, βελτιώνει την εικόνα του συνεργείου, αλλά και ευρύτερα του κλάδου.